1. Do wymeldowania w trybie administracyjnym, zgodnie z ustawą, niezbędne jest kumulatywne spełnienie następujących przesłanek: - utrata prawa do przebywania w lokalu, - niedopełnienie obowiązku wymeldowania się z pobytu stałego, - faktyczne opuszczenie lokalu.
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe /Dz.U. 1987 nr 30 poz. 165 ze zm./, ani następnie ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych /Dz.U. nr 105 poz. 509 ze zm./ nie przewidywały szczególnego trybu najmu, ustania stosunku najmu, z chwilą rozwiązania małżeństwa i na gruncie obowiązujących przepisów nie można w sposób bezwzględny wiązać uprawnień do przebywania w lokalu z faktem trwania małżeństwa.
2. Opuszczenie lokalu może świadczyć o rezygnacji z pochodnych uprawnień do przebywania w lokalu, natomiast ta interpretacja nie dotyczy samoistnych uprawnień.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Ireny C. na decyzją z 24 stycznia 2000 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. w przedmiocie odmowy wymeldowania - oddalaono skargę.
Decyzją z 24 stycznia 2000 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. utrzymało w mocy decyzję z 1 grudnia 1999 r. organu I instancji, którą odmówiono wymeldowania Mirosława C. z pobytu stałego.
W uzasadnieniu podano, że małżeństwo Ireny i Mirosława C. zostało rozwiązane wyrokiem rozwodowym. Sąd ustalił sposób korzystania z mieszkania rozwiedzionych małżonków, przyznając Mirosławowi C. do użytkowania mniejszy pokój. Wydział Gospodarki Mieszkaniowej stwierdził, że ma on tytuł prawny do lokalu. W toku postępowania wyjaśniającego ustalono, że Mirosław C. nie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu od października 1995 r. Zdaniem organu odwoławczego fakt, że Mirosław C. nie utracił uprawnień do lokalu jest rozstrzygającym argumentem do przyjęcia, że nie spełnia on przesłanek określonych w art. 15 ust. 2 ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych /Dz.U. 1984 nr 32 poz. 174/.
Powyższą decyzję zaskarżyła Irena C., wnosząc o jej uchylenie. W skardze podniosła, że od 1979 r. do 10 stycznia 1981 r. była jedyną najemczynią spornego lokalu. Od tej daty współnajemcą stał się Mirosław C. W dniu 10 stycznia 1991 r. orzeczono rozwód ich związku małżeńskiego, zaś w październiku 1995 r. Mirosław C. wyprowadził się z mieszkania i od tego czasu nie posiada kluczy i w lokalu tym nie ma jego rzeczy.
Zdaniem skarżącej Mirosław C. opuścił lokal i w sposób dorozumiany rozwiązał stosunek najmu, który został nawiązany przez fakt zawarcia związku małżeńskiego ze skarżącą.
W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zaskarżona decyzja jako podstawę prawną powołała art. 15 ust. 2 cytowanej ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Przepis ten określa dwa odrębne stany faktyczne, w których organy administracji państwowej zobowiązane są do wydania z urzędu lub na wniosek decyzji o wymeldowaniu z pobytu stałego. Wskazuje na to użycie w tym przepisie alternatywy rozłącznej "albo".
Pierwszy stan faktyczny ma miejsce wówczas, gdy osoba podlegająca wymeldowaniu utraciła uprawnienia wymienione w art. 9 ust. 2 ustawy i bez wymeldowania się opuściła dotychczasowe miejsce pobytu stałego. Drugi stan faktyczny zachodzi wówczas, gdy osoba bez wymeldowania się opuściła dotychczasowe miejsce pobytu stałego i nie przebywa w nim co najmniej przez okres 6 miesięcy, a nowego miejsca jej pobytu nie można ustalić.
W sprawie niniejszej stan faktyczny uzasadnia zastosowanie części pierwszej przepisu art. 15 ust. 3 cyt. ustawy.
W sprawie niniejszej nie nastąpiła utrata uprawnień przez Mirosława C. Uzyskał on bowiem uprawnienia z mocy prawa w związku z zawarciem związku małżeńskiego. Obowiązujący wówczas przepis art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe stanowił, że małżonkowie wspólnie zajmujący lokal mieszkalny są z mocy prawa najemcami lokalu, chociażby umowa najmu została zawarta tylko przez jednego z nich lub przydział lokalu nastąpił na rzecz jednego z małżonków. Na podstawie tego przepisu Mirosław C. stał się najemcą wspólnie z Ireną C. - przedmiotowego lokalu.
Ustawa ta, ani następnie ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych nie przewidywały szczególnego trybu ustania stosunku najmu z chwilą rozwiązania małżeństwa i na gruncie obowiązujących przepisów nie można w sposób bezwzględny wiązać uprawnień do przebywania w lokalu z faktem trwania małżeństwa.
Zdaniem Sądu, opuszczenie przez najemcę lokalu bez oświadczenia woli najemcy o rozwiązaniu stosunku najmu, złożonego wynajmującemu, nie można interpretować jako utraty samoistnych uprawnień do przebywania w lokalu.
Opuszczenie lokalu może świadczyć o rezygnacji z pochodnych uprawnień do przebywania w lokalu, natomiast ta interpretacja nie dotyczy samoistnych uprawnień.