Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Cieśla, Sędzia WSA Paweł Groński (spr.), Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka, Protokolant st. sekr. sąd. Dorota Wasiłek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi R. W. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] lipca 2011 r. znak [...] w przedmiocie odmowy skreślenia z rejestru zabytków I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, III. zasądza od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rzecz skarżącego R. W. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego decyzją z dnia [...] lipca 2011 r., znak: [...] działając na podstawie art. 6 ust 1 pkt 1 lit. c, art. 7 pkt 1, art. 13 ust. 1, 5 i 6, art. 89 pkt 1 oraz art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., zwanej dalej k.p.a.), po rozpatrzeniu wniosku R. W. o ponowne rozpatrzenie sprawy - utrzymał w mocy decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] listopada 2010 r., znak: [...] odmawiającą skreślenia z rejestru zabytków budynku Willi "[...]" przy ul. [...] w [...].
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy podzielił argumentację organu I instancji i wskazał, że choć R. W. dochodzi skreślenia budynku Willi przy ul. [...] w [...] z rejestru zabytków z uwagi na utratę jego walorów po pożarze w dniu [...] listopada 2009 r. oraz zalaniu w wyniku akcji gaszenia pożaru, to dokumentacja zgromadzona w sprawie nie pozwala zgodzić się z tym stanowiskiem.
Z opinii Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w [...] z dnia [...] kwietnia 2010 r. wynika, że obiekt wyróżnia bogata dekoracja zewnętrzna nawiązująca do uzdrowiskowej architektury szwajcarskiej, czerpiąca także z tradycji stylu [...] oraz odkryta w czasie oględzin dekoracja malarska wnętrza. Odnotowano zniszczenie niemalże całej górnej kondygnacji, zwłaszcza konstrukcji dachu wraz z pokryciem, zachowanie: zrębu ścian (z osmoleniami i ubytkami), dolnej części charakterystycznej werandy, stropów i podłóg oraz stolarki drzwiowej i okiennej parteru. Stwierdzono ponadto dobry stan podmurówki oraz ujawniono nieznane dotychczas dekoracje malarskie w salonie na parterze. Specjaliści z Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w [...] podkreślili walory zabytkowe obiektu, który w ich przekonaniu został słusznie wpisany do rejestru zabytków: charakterystyczną formę artystyczną i bogatą dekorację oraz lokalizację budynku nad brzegiem rzeki w optycznym powiązaniu z usytuowaną kilkadziesiąt metrów na północ willą [...], dla których powstała także willa "[...]", będąca przedmiotem postępowania. Wskazano, że nawet w obecnym stanie zachowania budynku możliwy jest jego remont i odtworzenie, nie ma bowiem dowodów potwierdzających niemożność konserwacji zachowanych elementów budynku, głównie drewnianych ścian parteru i konstrukcji werandy, w oparciu o ich rzetelną ocenę techniczną i mykologiczną, oraz rekonstrukcji elementów pozostałych.
Organ prowadzący postępowanie zlecił wykonanie opinii dotyczącej możliwości zachowania i odbudowy ww. obiektu dr inż. S. K.. Ze sporządzonej przez niego opinii wynika, że trwałość konstrukcji drewnianych, w tym budynków o konstrukcji zrębowej, określana jest w przedziale 60-80 lat. W praktyce drewniane elementy historycznego budynku wymieniane są etapowo w ramach bieżących prac konserwacyjnych, w następstwie ich zużycia, a przede wszystkim w następstwie ich korozji biologicznej. Etapowa wymiana drewnianych elementów budynku nie obniża jego walorów zabytkowych, szczególnie jeśli zachowuje się rozwiązania połączeń ciesielskich, sposób obróbki drewna oraz zasadę wykonywania kopii z tego samego gatunku drewna. Podkreślono, że w takim przypadku kryterium zachowania zabytkowych wartości budynku nie wynika z warunku zachowania określonego wskaźnika oryginalnej substancji, lecz z zachowania oryginalnych rozwiązań ciesielskich i sztuki snycerskiej. Autor opinii wskazał, iż obowiązujące przepisy nie określają granicy zachowania oryginalnej struktury budynku drewnianego jako warunku pozwalającego na traktowanie obiektu zabytkowego jako pełnowartościowego zabytku. W świetle materiałów archiwalnych, budynek wykazywał daleko posuniętą destrukcję już w roku 2003, co spowodowane było brakiem bieżącej konserwacji i niewłaściwym użytkowaniem. W obecnym stanie, po pożarze w listopadzie 2009 r., zachowane są ściany zrębowe, stropy nad parterem i piwnicami, fundamenty i ściany fundamentowe, weranda z zewnętrznym wystrojem snycerskim, stanowiąca jeden z najbardziej wartościowych elementów budynku. Według autora opinii rekonstrukcja obiektu powinna polegać w pierwszej kolejności na demontażu zachowanych elementów a następnie szczegółowej klasyfikacji części przeznaczonych do powtórnego wbudowania i konserwacji oraz elementów, ze szczególnym uwzględnieniem fragmentów wystroju, które posłużyć mogą jako wzorce do rekonstrukcji. Istnieje jednak możliwość utrzymania budynku i pozostawienia ochrony konserwatorskiej, przy założeniu odbudowy zachowującej pierwotną bryłę i wystrój zewnętrzny, w tym częściowo wystrój oryginalny werandy.