Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Cezary Kosterna, Sędziowie Sędzia WSA Iwona Szymanowicz-Nowak /sprawozdawca/, Sędzia WSA Justyna Mazur, Protokolant Referent Justyna Kapusta, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2013 r. sprawy ze skargi D. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] września 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego oddala skargę.
Decyzją znak [...] z [...] lipca 2012 r. Prezydent Miasta R. (dalej: "Prezydent", "organ I instancji"), działając na podstawie art. 2, art. 12, art. 25, art. 27, art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) oraz art. 104, art. 107 i art. 127 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., zwanej dalej "Kpa"), orzekł o odmowie umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego za okresy świadczeniowe 2008/2009, 2009/2010 oraz 2010/2011 na rzecz osoby uprawnionej, tj. D. O. w łącznej kwocie [...] zł (w tym należność główna - [...] zł oraz odsetki liczone na dzień wydania decyzji - [...] zł).
Prezydent podał, iż [...] lutego 2012 r. do organu wpłynął wniosek D. O. (skarżący) z prośbą o umorzenie należności wypłaconych tytułem świadczeń z funduszu alimentacyjnego z uwagi na jego trudną sytuację życiową. Decyzją z [...] kwietnia 2012 r. organ I instancji odmówił umorzenia wnioskowanych należności. Na skutek odwołania skarżącego, organ odwoławczy decyzją z [...] czerwca 2012 r. uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie i sprawę przekazał do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.
Ponownie rozpoznając sprawę organ I instancji podał, że do zwrotu należności wypłaconych tytułem świadczeń z funduszu alimentacyjnego skarżący zobowiązany został decyzjami Prezydenta: z dnia:
- [...] czerwca 2010 r., znak [...] (za okres 2008/2009),
- [...] lutego 2012 r., znak [...] (za okres 2009/2010) oraz
- [...] kwietnia 2012 r., znak [...] (za okres 2010/2011).
Jako podstawę żądania skarżący podał, iż obecnie nie uzyskuje żadnego dochodu, przebywa w areszcie śledczym, który nie oferuje mu zatrudnienia. Ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności, ale może podejmować pracę w warunkach pracy chronionej. Przewidywany koniec kary pozbawienia wolności przypada mu na [...] sierpnia 2015 r.
Organ I instancji podniósł, iż oceniając sytuację skarżącego zobowiązanego do alimentów, który przebywa w areszcie śledczym bądź zakładzie karnym, nie można zapominać o charakterze zobowiązań alimentacyjnych, które zgodnie z postanowieniami art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w przypadku rodziców w stosunku do ich dzieci, mają charakter obligatoryjny. Obowiązek alimentacyjny ciąży bezwzględnie na każdym z rodziców, ponieważ alimenty służą realizacji ochrony dobra dziecka poprzez zapewnienie środków na jego godziwe utrzymanie, wychowanie, czy też edukację. Dobro dziecka jest wartością najwyższą, podlegającą ochronie ze strony państwa. W ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów mowa jest o tym, że konstytucyjna zasada pomocniczości nakłada na państwo obowiązek wspierania jedynie tych osób ubogich, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb i nie otrzymują należnego im wsparcia od osób należących do kręgu zobowiązanych wobec nich do alimentacji.
Wszelkiego rodzaju zwolnienia z obowiązku alimentacyjnego (lub świadczeń z nim związanych) mają charakter wyjątkowy i jako takie, zgodnie z ogólnymi regułami interpretacyjnymi, powinny być interpretowane w sposób ścisły, a nie rozszerzający. W związku z tym umorzenie powinno mieć miejsce tylko wówczas, gdy sytuacja dochodowa zobowiązanego lub jego rodziny nie pozwala mu na wywiązanie się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Stan taki powinien być jednak efektem czynników obiektywnych, na które zobowiązany nie ma wpływu, gdyż tylko takie przesłanki mogą uzasadniać umorzenie jakichkolwiek świadczeń alimentacyjnych. Okolicznością taką nie jest odbywanie kary pozbawienia wolności, gdyż stanowi ona efekt zabronionych działań zobowiązanego. Za wyjątkową nie może być bowiem uznana sytuacja będąca efektem działań podmiotu zobowiązanego do alimentacji. Nawet fakt pobytu w areszcie śledczym nie przesądza o tym, że skarżący nie będzie miał możliwości spłaty widniejącego na jego koncie zadłużenia. Nie można bowiem wykluczyć, że nawet w warunkach odbywania kary podejmie on pracę. Ponadto w areszcie skarżący ma zapewnione całodobowe utrzymanie i ewentualne przyszłe zarobki może przeznaczać na spłatę zaległości. Fakt pobytu w zakładzie karnym nie stanowi o trudnej sytuacji, bowiem nie zagraża ona egzystencji skarżącego. Z kolei po opuszczeniu aresztu skarżący będzie mógł podjąć pracę zarobkową i spłacać swoje zobowiązania alimentacyjne. Umorzenie należności i zwolnienie skarżącego z obowiązku uregulowania długu byłoby przedwczesne i niewątpliwie nie wpłynęłoby pozytywnie na podejmowane wobec niego działania resocjalizacyjne. Wskazywane więc przez skarżącego okoliczności nie mają charakteru trwałego i obiektywnego.