Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz po rozpoznaniu w dniu 31 grudnia 2004 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia J. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 11 października 2004 r. sygn. akt III SA/Gl 174/04 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi J. K. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Katowicach z dnia 7 stycznia 2004r. nr [...] w przedmiocie weryfikacji zgłoszeń celnych co do klasyfikacji taryfowej p o s t a n a w i a: - oddalić zażalenie- U Z A S A D N I E N I E Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach postanowieniem z dnia 11 października 2004r. sygn. akt III SA/Gl 174/04, rozpoznając sprawę w wyniku niesienia sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego z dnia 30 lipca 2004r. sygn. akt III SA/Gl 174/04, odmówił skarżącej J. K. przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Sąd dokonując oceny stanu majątkowego i rodzinnego skarżącej na podstawie przedstawionych przez nią dokumentów stwierdził, że nie uprawdopodobniła ona zasadności swego wniosku. Strona złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie na to postanowienie wnosząc o przyznanie jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej. W uzasadnieniu zażalenia oświadczyła, że nie posiada żadnych oszczędności. Stwierdziła także, iż znajduje się w sytuacji finansowej, która nie pozwala jej na uiszczenie opłat sądowych we wszystkich sprawach prowadzonych przed WSA bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i córki. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając zażalenie na postanowienie o odmowie przyznania prawa pomocy zważył, co następuje: Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /zwanej dalej p.p.s.a./ (Dz. U. Nr 153 poz. 1270) przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Ze wspomnianego przepisu art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy. Prawo pomocy ma zastosowanie tylko w przypadku osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia bądź środki te są bardzo ograniczone. Podkreślenia wymaga fakt, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. W piśmiennictwie podnosi się również, że "zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych" ( H. Knysiak - Molczyk "Prawo pomocy w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi", Przegląd Sądowy nr 11-12/2003 s.85). Przyjęty przez WSA w Gliwicach stan faktyczny Naczelny Sąd Administracyjny uznał za prawidłowy. WSA stwierdził, iż Skarżąca we wniosku o przyznanie prawa pomocy wyjaśniła, że nie prowadzi już działalności gospodarczej, a środki, które posiadała na koncie tej firmy zostały zajęte przez komornika Urzędu Skarbowego. W oświadczeniu złożonym na wezwanie Sądu podkreśliła, że pozostaje w związku małżeńskim, ale nie prowadzi z małżonkiem wspólnego gospodarstwa domowego, a także powołuje się na zawartą w dniu 2 kwietnia 2003r. "umowę wyłączenia wspólności majątkowej". Należy podkreślić, że wnioskująca nie podała żadnych dodatkowych informacji, pozwalających wyjaśnić nietypową raczej sytuację, w której małżonkowie niepozostający w separacji nie utrzymują ze sobą żadnych kontaktów. Jednocześnie podała, że posiada informacje na temat zarobków małżonka kształtujących się na kwotę około 2 000 zł brutto miesięcznie. Są to okoliczności szczególnie istotne w tej sprawie, jako że zgodnie z art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy i z tego obowiązku nie zwalnia pozostawanie w rozdzielności majątkowej. Ponadto skarżąca podkreśliła, iż ojciec dziecka nie partycypuje w jego utrzymaniu. Słusznie zatem WSA w Gliwicach podkreślił, iż Strona nie wykorzystała w pełni możliwości uzyskania dodatkowych źródeł przychodu, które posiada jako matka samotnie wychowująca dziecko. Zdaniem NSA matka dziecka, znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej powinna - dbając o jego dobro - ubiegać się o to, aby ojciec uczestniczył w kosztach jego utrzymania. Pogląd WSA zawarty w zaskarżonym postanowieniu, że strona prowadząca działalność gospodarczą powinna liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów postępowania, zgodny jest z orzecznictwem sądowym w tym zakresie. Od przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą wymaga się przezorności, zapobiegliwości i profesjonalizmu. Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się, ze swej istoty, z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów - także sądowych. Z przedstawionych okoliczności nie można więc, zdaniem NSA, wnioskować o rzeczywistym braku możliwości poniesienia przez Skarżącą kosztów sądowych Mając na uwadze wszystkie te okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do przekonania, że Skarżąca nie wykazała dostatecznie zasadności swego wniosku o przyznanie jej prawa pomocy i dlatego jej zażalenie na postanowienie WSA w Gliwicach Sąd uznał za nieuzasadnione. Z tych względów i na podstawie art. 184 p.p.s.a. w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a Sąd orzekł jak w sentencji.
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 31 grudnia 2004 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie:
Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz po rozpoznaniu w dniu 31 grudnia 2004 r.
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia J. K.
na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 11 października 2004 r. sygn. akt III SA/Gl 170/04 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi J.K.
na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Katowicach z dnia 7 stycznia 2004r. nr [...] w przedmiocie weryfikacji zgłoszeń celnych co do klasyfikacji taryfowej p o s t a n a w i a:
- oddalić zażalenie-
U Z A S A D N I E N I E
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach postanowieniem z dnia 11 października 2004r. sygn. akt III SA/Gl 170/04, rozpoznając sprawę w wyniku niesienia sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego z dnia 30 lipca 2004r. sygn. akt III SA/Gl 170/04, odmówił skarżącej J. K. przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Sąd dokonując oceny stanu majątkowego i rodzinnego skarżącej na podstawie przedstawionych przez nią dokumentów stwierdził, że nie uprawdopodobniła ona zasadności swego wniosku.
Strona złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie na to postanowienie wnosząc o przyznanie jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej. W uzasadnieniu zażalenia oświadczyła, że nie posiada żadnych oszczędności. Stwierdziła także, iż znajduje się w sytuacji finansowej, która nie pozwala jej na uiszczenie opłat sądowych we wszystkich sprawach prowadzonych przed WSA bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i córki.
Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając zażalenie na postanowienie o odmowie przyznania prawa pomocy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /zwanej dalej p.p.s.a./ (Dz. U. Nr 153 poz. 1270) przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Ze wspomnianego przepisu art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy.
Prawo pomocy ma zastosowanie tylko w przypadku osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia bądź środki te są bardzo ograniczone.
Podkreślenia wymaga fakt, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe.
W piśmiennictwie podnosi się również, że "zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych" ( H. Knysiak - Molczyk "Prawo pomocy w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi", Przegląd Sądowy nr 11-12/2003 s.85).