Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Chlebny po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2005 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia "[...]" sp. z o.o. w Warszawie na postanowienie o zwrocie kosztów postępowania zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2005 r. sygn. akt V SA 4729/03 w sprawie ze skargi "[...]" sp. z o.o. w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z dnia 20 października 2003 r. nr [...] w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego. Uzasadnienie Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2005 r. sygn. akt V SA 4729/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę Spółki "[...] w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe i zasądził kwotę 881,40 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając rozstrzygniecie o zwrocie kosztów postępowania Sąd powołując się na art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej P.p.s.a.) podniósł, że zasądzając częściowy zwrot kosztów zastępstwa procesowego uwzględniono okoliczność, że pełnomocnik -radca prawny- reprezentuje stronę w kilkudziesięciu sprawach o bardzo zbliżonym stanie faktycznym i prawnym, dlatego wynagrodzenie określono według stawek niższych aniżeli wynikają z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) Spółka "[...]" w Warszawie w zażaleniu na rozstrzygnięcie o zwrocie kosztów postępowania, które zawiera powołany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2005 r., wniosła o zmianę rozstrzygnięcia i zasądzenie wynagrodzenia według minimalnej stawki, tj. kwoty 2.781,40 zł, oraz kosztów postępowania zażaleniowego. W zażaleniu Spółka podniosła zarzut naruszenia art. 200 P.p.s.a. przez przyjęcie, że przepis ten umożliwia orzeczenie o kosztach według stawki niższej aniżeli stawka minimalna, którą określa wskazane wyżej rozporządzenie. W konsekwencji wadliwie zastosowano w sprawie art. 205 § 2 i § 3 P.p.s.a. w związku z § 14 ust. 2 pkt 1 a w związku z § 6 powyższego rozporządzenia. W uzasadnieniu zarzutu naruszenia powołanych przepisów podniesiono, że strona poniosła koszty pełnomocnika według stawek umownych, które określono na poziomie minimalnych stawek przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Obowiązujące przepisy, w razie uwzględnienia skargi w całości, nie pozwalają na zasądzenie zwrotu kosztów postępowania poniżej stawek minimalnych. Zasądzenie kosztów postępowania według stawek niższych niż minimalne byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby takie stawki przewidywała umowa pomiędzy stroną i pełnomocnikiem. Podstawę prawną dla takiego porozumienia zawiera § 3 ust. 2 rozporządzenia i jest to jedyny przepis, który uzasadnia odstąpienie od stosowania stawek minimalnych. Odwołujący się powołał się także na upoważnienie ustawowe do wydania przez Ministra Sprawiedliwości rozporządzenia regulującego wysokość opłat za czynności radców prawnych, z którego wynikał obowiązek uwzględnienia rodzaju i zawiłości sprawy. Okoliczności powyższe zostały już zatem uwzględnione w wydanym rozporządzeniu. Naczelny Sad Administracyjny zważył : Zażalenie nie jest uzasadnione. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zasądzając zwrot kosztów postępowania rozstrzygał jedynie o wysokości wynagrodzenia pełnomocnika (radcy prawnego), albowiem strona korzystała ze zwolnienia od wpisu, a i innych opłat także nie ponosiła. Sąd I instancji podkreślił, że obniżenie stawek usprawiedliwiała jednorodzajowość i duża liczba spraw (kilkadziesiąt), w których ten sam radca prawny reprezentuje skarżącą Spółkę i przez to w każdej indywidualnej sprawie zmniejszony był nakład pracy pełnomocnika. Zbliżony stan faktyczny i prawny powodował bowiem daleko idące podobieństwo wnoszonych skarg. W zażaleniu nie zakwestionowano oceny jednorodzajowości spraw ani także jej ilości, wskazując jedynie na brak identyczności spraw. Stwierdzenie zawarte w zażaleniu, że sprawy nie są identyczne, nie pozostaje w sprzeczności z ustaleniami Sądu I instancji. Każda sprawa ma wymiar indywidualny i nawet gdy odrębności mają charakter tylko czysto techniczny (różne numery i daty decyzji, dokumentów odpraw celnych) nie można mówić o identyczności a jedynie o podobieństwie spraw. Strona nie wskazała w zażaleniu żadnych okoliczności, które podważałyby ocenę Sądu I instancji o podobieństwie spraw i w związku z tym mniejszym wymaganym nakładzie pracy pełnomocnika w każdej ze spraw. Spółce [...]" należy się zwrot kosztów postępowania na podstawie art. 200 P.p.s.a, gdyż skarga Spółki została uwzględniona. Zwrot kosztów postępowania obejmuje wyłącznie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Do kosztów niezbędnych należy zaliczyć między innymi wynagrodzenie pełnomocnika. Wynagrodzenie to nie może być wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach, które to przepisy określają zasady ustalania wysokości należności podlegających zwrotowi (art. 205 § 2 i 3 P.p.s.a.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu określa między innymi wysokość opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości oraz stawki minimalne opłat. Opłaty ustalane są w drodze umownej między radcą prawnym a klientem, przy czym zasadą jest, że zasądzeniu przez sąd podlegają opłaty nie wyższe niż stawki minimalne (§ 2 pkt 1 rozporządzenia). Opłaty stanowiące podstawę zasądzenia przez sąd kosztów zastępstwa prawnego jedynie wyjątkowo mogą być wyższe niż stawki minimalne (§ 2 pkt 2 rozporządzenia). Rozporządzenie ustanowiło także zasadę, że przy ustalaniu w umowie opłaty między pełnomocnikiem a mocodawcą bierze się pod uwagę rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany nakład pracy radcy prawnego (§ 3 pkt 1 rozporządzenia). Należy również podkreślić, że rozporządzenie nie wyklucza umowy według stawek niższych niż minimalne, a nawet odstąpienie od ustalenia wynagrodzenia. Zgodnie z § 3 pkt 2 rozporządzenia szczególnie uzasadnione okoliczności, gdy przemawia za tym sytuacja materialna lub rodzinna klienta albo rodzaj sprawy, pozwalają na ustalenie opłaty niższej a nawet rezygnację z opłaty w całości. Powyższe okoliczności musiały stanowić podstawę dla porozumienia stron co do ustalenia opłaty. Okoliczności podmiotowe (sytuacja materialna i rodzinna) oraz przedmiotowe (rodzaj sprawy) są przesłankami podlegającymi zatem uwzględnieniu przez strony przy ustalaniu wynagrodzenia pełnomocnika. Te okoliczności musiały także zostać uwzględnione w umowie między Spółką "[...]" a reprezentującym Spółkę pełnomocnikiem. W zażaleniu podniesiono, że strona poniosła koszty pełnomocnika według stawek umownych, które określono na poziomie minimalnych stawek przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Sąd I instancji nie ustalił, by stawki opłaty za czynności pełnomocnika zostały uzgodnione poniżej stawek minimalnych. W tym stanie rzeczy brak było przesłanek przewidzianych w § 3 pkt 3 cytowanego rozporządzenia do zasądzenia kosztów postępowania w wysokości niższej aniżeli przewidują stawki minimalne. Nadzwyczajne okoliczności podmiotowe (sytuacja materialna i rodzinna) oraz przedmiotowe (rodzaj sprawy), o których mowa w § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, uzasadniają zasądzenie kosztów zastępstwa wynagrodzenia pełnomocnika poniżej stawek minimalnych tylko wówczas, gdy takie stawki zostały uzgodnione w umowie pomiędzy pełnomocnikiem a klientem. Kompetencja sądu do zasądzenia zwrotu wynagrodzenia poniżej stawek minimalnych na podstawie § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dotyczy zatem wyłącznie tych sytuacji, w których pełnomocnik ustalił stawkę opłaty niższą niż stawka minimalna przewidziana w rozporządzeniu. Z tych względów na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 198 P.p.s.a. należało postanowić jak wyżej. mr
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 15 kwietnia 2005 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie:
Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Chlebny po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2005 r.
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia "[...]" sp. z o.o. w Warszawie na postanowienie o zwrocie kosztów postępowania zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2005 r. sygn. akt V SA 4729/03 w sprawie ze skargi "[...]" sp. z o.o. w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z dnia 20 października 2003 r. nr [...] w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2005 r. sygn. akt V SA 4729/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę Spółki "[...] w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe i zasądził kwotę 881,40 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając rozstrzygniecie o zwrocie kosztów postępowania Sąd powołując się na art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej P.p.s.a.) podniósł, że zasądzając częściowy zwrot kosztów zastępstwa procesowego uwzględniono okoliczność, że pełnomocnik -radca prawny- reprezentuje stronę w kilkudziesięciu sprawach o bardzo zbliżonym stanie faktycznym i prawnym, dlatego wynagrodzenie określono według stawek niższych aniżeli wynikają z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.)
Spółka "[...]" w Warszawie w zażaleniu na rozstrzygnięcie o zwrocie kosztów postępowania, które zawiera powołany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2005 r., wniosła o zmianę rozstrzygnięcia i zasądzenie wynagrodzenia według minimalnej stawki, tj. kwoty 2.781,40 zł, oraz kosztów postępowania zażaleniowego. W zażaleniu Spółka podniosła zarzut naruszenia art. 200 P.p.s.a. przez przyjęcie, że przepis ten umożliwia orzeczenie o kosztach według stawki niższej aniżeli stawka minimalna, którą określa wskazane wyżej rozporządzenie. W konsekwencji wadliwie zastosowano w sprawie art. 205 § 2 i § 3 P.p.s.a. w związku z § 14 ust. 2 pkt 1 a w związku z § 6 powyższego rozporządzenia. W uzasadnieniu zarzutu naruszenia powołanych przepisów podniesiono, że strona poniosła koszty pełnomocnika według stawek umownych, które określono na poziomie minimalnych stawek przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Obowiązujące przepisy, w razie uwzględnienia skargi w całości, nie pozwalają na zasądzenie zwrotu kosztów postępowania poniżej stawek minimalnych. Zasądzenie kosztów postępowania według stawek niższych niż minimalne byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby takie stawki przewidywała umowa pomiędzy stroną i pełnomocnikiem. Podstawę prawną dla takiego porozumienia zawiera § 3 ust. 2 rozporządzenia i jest to jedyny przepis, który uzasadnia odstąpienie od stosowania stawek minimalnych. Odwołujący się powołał się także na upoważnienie ustawowe do wydania przez Ministra Sprawiedliwości rozporządzenia regulującego wysokość opłat za czynności radców prawnych, z którego wynikał obowiązek uwzględnienia rodzaju i zawiłości sprawy. Okoliczności powyższe zostały już zatem uwzględnione w wydanym rozporządzeniu.