Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Hanna Kamińska po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt III SA/Po 383/18 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi [...] na decyzję Dyrektora W. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. z dnia [...] kwietnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie odmowy przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego postanawia: oddalić zażalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu postanowieniem z dnia 10 października 2018 r. o sygn. akt III SA/Po 383/18, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016r. poz. 718 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), utrzymał w mocy postanowienie starszego referendarza sądowego z dnia 3 września 2018 r. mocą, którego odmówiono [...] przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie z jego skargi na decyzję Dyrektora W. Oddziału Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. z dnia 30 kwietnia 2018 r., w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie odmowy przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
Sąd I instancji stwierdził, że [...] - dalej: skarżący złożył wniosek o prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata. W formularzu wskazał, że nie ma rodziny, nie ma majątku ruchomego i nieruchomości oraz zasobów finansowych. Podał, że ma problemy ze zdrowiem. Nie otrzymuje dochodów i ma zobowiązania.
Starszy referendarz sądowy zobowiązał skarżącego do uzupełnienia złożonego oświadczenia majątkowego pod rygorem rozpoznania wniosku w oparciu o zgromadzony dotychczas materiał dowodowy.
Skarżący w piśmie z dnia 27 sierpnia 2018 r. stwierdził, m. in. że nie posiada majątku, jest schorowany. Nie nadesłał dokumentacji dotyczącej jego stanu majątkowego. W powyższym piśmie skarżący podał, że stwierdzono u niego chorobę psychiczną, co ma potwierdzać opinia lekarzy sądowych. Wniósł o zwrócenie się do właściwej prokuratury o nadesłanie opinii sądowo - psychiatrycznej dotyczącej jego osoby.
Starszy referendarz sądowy postanowieniem z dnia 3 września 2018 r. odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy.
Orzekając na skutek sprzeciwu skarżącego WSA w Poznaniu w zaskarżonym postanowieniu utrzymał w mocy postanowienie z 3 września 2018 r.
W uzasadnieniu Sąd I instancji podniósł, że skarżący do wniosku o prawo pomocy, do uzupełnienia tego wniosku i do sprzeciwu nie załączył jakiejkolwiek dokumentacji dotyczącej jego sytuacji majątkowej. Skarżący nie uzasadnił swojego wniosku w taki sposób, by możliwe było przyznanie mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Skarżący we wniosku i jego uzupełnieniu nie wykazał zatem istnienia przesłanek uzasadniających przyznanie mu prawa pomocy. Również w związku ze złożonym sprzeciwem nie udokumentował on w jakikolwiek sposób swojej aktualnej sytuacji majątkowej.
WSA zauważył, że skarżący powoływał się na swoją chorobę psychiczną i sporządzoną opinię sądowo - psychiatryczną, ale nie przedłożył jej w toku postępowania, a dokonanie tej czynności było jego obowiązkiem jako podmiotu starającego się o uzyskanie prawa pomocy.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył [...] , wnosząc o jego uchylenie w całości jako niezgodnego ze stanem faktycznym i prawnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Natomiast uregulowana w art. 243-263 p.p.s.a. instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W myśl art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu, co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego strony lub budzi wątpliwości, to strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 p.p.s.a.). Strona ma zatem inicjatywę dowodową co do właściwego przedstawienia przyczyn uzasadniających przyznanie prawa pomocy, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Sąd I instancji odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym przyjmując, że nie było możliwe dokonanie oceny jego sytuacji majątkowej.
Zdaniem NSA, dokonana przez Sąd ocena wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy była prawidłowa. Sąd trafnie uznał, że wnioskodawca nie przedstawił swojej sytuacji majątkowej.
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że WSA w Poznaniu zasadnie ocenił, że [...] ubiegając się o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, nie przedstawił Sądowi żadnych informacji mających znaczenie dla oceny wniosku. Skarżący nie wykazał, że nie może ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania przed sądem administracyjnym. [...] nie przedstawił swojej sytuacji także w zażaleniu wniesionym do NSA. Oznacza to, że skarżący nie podważył oceny Sądu I instancji wyrażonej w zaskarżonym postanowieniu.
Dlatego NSA przyjął, że kontrolowane postanowienie odpowiada prawu. [...] nie spełnia przesłanek przyznania prawa pomocy tak na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.
Z wymienionych powodów oraz na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny postanowił jak w sentencji.