Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) sędzia NSA Jan Paweł Tarno sędzia del. WSA Iwona Kosińska Protokolant starszy asystent sędziego Rafał Kopania po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2017 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej M. F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 1384/14 w sprawie ze skarg Prezydenta Miasta K. i A. w K. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] lutego 2014 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia postanawia: odrzucić wniosek M. F. o uzupełnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lutego 2017 r., sygn. akt I OSK 1518/15.
Wyrokiem z dnia 7 lutego 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną M. F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 1384/14, mocą którego uchylił on opisaną w sentencji decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] lutego 2014 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] czerwca 2013 r., orzekł o wykonalności zaskarżonej decyzji oraz o kosztach postępowania. Zapadłe decyzje stwierdziły nieważność orzeczenia z dnia [...] marca 1953 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K., którym wywłaszczono na rzecz Państwa - na cele Akademii Górniczo-Hutniczej w K. - m.in. nieruchomość położoną w K., bliżej tamże opisaną, a stanowiącą działkę nr [...]. Wywłaszczenie nastąpiło na podstawie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. z 1952 r. Nr 4, poz. 31), dalej dekret. Zdaniem organu nie ustalono prawidłowo właściciela spornej części nieruchomości, bo kierując decyzję m.in. do M. B., pominięto fakt, że ta zmarła w dniu [...] grudnia 1943 r. W konsekwencji czego uznanie jej za stronę tego postępowania rażąco narusza prawo (art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.). Jednocześnie organ stwierdził, iż nie wystąpiły nieodwracalne skutki prawne orzeczenia w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie doszedł do przekonania, iż zapadłe decyzje zostały wydane z naruszeniem prawa w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy. Uznał bowiem za błędny pogląd organów, wedle którego M. B. była stroną (powinna być stroną) dotychczasowego postępowania. Kontrolowane w trybie nadzorczym orzeczenie nie zostało jej doręczone, tak jak i zawiadomienia w toku postępowania. Jednak nie musiały być, albowiem orzeczenie z [...] marca 1953 r. odnosiło się wyłącznie do nieruchomości, zatem posiadało charakter rzeczowy. Skutkowało to uchyleniem obu decyzji na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej P.p.s.a.
Naczelny Sąd Administracyjny skargi kasacyjnej nie uwzględnił, gdyż uznał że zaskarżony wyrok, mimo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu. Na wstępie wskazał m.in., iż nie oceniał zarzutów podniesionych w piśmie uzupełniającym skargę kasacyjną z dnia 30 marca 2015 r., w którym zarzucono nadto powyższemu wyrokowi naruszenie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. w związku z art. 9 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 10 rozporządzenia Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym, a także art. 18 ust. 4 pkt 3 i art. 21 ust. 2 dekretu przez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że brak wymogu oznaczenia adresata decyzji przesądza o tym, iż decyzja wywłaszczeniowa wydana w tym trybie ma charakter wyłącznie rzeczowy i nie musi określać adresata, bo wystarczające jest sprecyzowanie jej przedmiotu, co skutkowało niezasadnym niezastosowaniem art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. i uchyleniem zapadłych w sprawie decyzji, albowiem uznał, iż zostało ono złożone po upływie terminu zastrzeżonego dla wniesienia kasacji. Następnie wyraził pogląd, wedle którego rozróżnienie na decyzje osobowe, rzeczowe i rzeczowo-osobowe, istotnie może być dyskusyjne, bo wydaje się sztuczne, a w każdym razie nie wynika z przytoczonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku orzeczenia z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt I OSK 1545/11, który dotyczy innej materii. Lecz przede wszystkim uznał ten podział za niemający odniesienia do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Przedmiotem kontrolowanego w trybie nadzorczym orzeczenia było wywłaszczenie, czyli odjęcie własności konkretnej nieruchomości konkretnej osobie. Stanowi to najdalej idącą ingerencję w prawo rzeczowe, na którą składają się trzy podstawowe elementy: odebranie prawa podmiotowego, działanie z mocy przymusu państwowego ze skutkiem konstytutywnym, za odszkodowaniem. Niepodobna przeto bronić poglądu, że przedmiotowe orzeczenie miało tylko skutek rzeczowy. A skoro tak, to właściciel nieruchomości powinien być stroną postępowania toczącego się w tej materii. Ma bowiem oczywisty interes prawny w uczestniczeniu w nim. Poza sporem pozostawała w sprawie okoliczność, że M. B. - ujęta w oczeniu właścicielka nieruchomości wpisana do księgi wieczystej - zmarła przed wszczęciem postępowania, zatem nie brała w nim udziału. Za pozbawione więc racji uznał twierdzenie, że zapadła w takich warunkach decyzja nie jest dotknięta rażącym naruszeniem prawa. Jednakowoż uchylenie tych decyzji ocenił jako poprawne, albowiem organy nie zbadały dostatecznie wszystkich okoliczności mających wpływ na treść rozstrzygnięcia. Co prawda przyjęły brak nieodwracalnych skutków przedmiotowego orzeczenia i to stanowisko umotywowały dostatecznie przekonująco, wszak nie wyczerpały tematu. Zwłaszcza co do terminu, w jakim można stwierdzić nieważność decyzji, bo jakkolwiek art. 156 § 2 K.p.a. nie dotyczy rażącego naruszenia prawa, ani wydania decyzji bez podstawy prawnej, bo obowiązujące pozytywne brzmienie tego przepisu w tej części nie odnosi się do przesłanki z punktu 2 art. 156 § 1 K.p.a., to ta regulacja została zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt P 46/13 (65/5/A/2015), stwierdził on niezgodność z art. 2 Konstytucji RP art. 156 § 2 K.p.a. w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od jej wydania nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy. Z tego powodu dostrzegł potrzebę rozważenia tych okoliczności, bo w takich sytuacjach art. 158 § 2 K.p.a. przewiduje wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie prawa.