Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Ewa Dzbeńska, Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.), Sędzia del. NSA Jerzy Stankowski, Protokolant sekretarz sądowy Magdalena Błaszczyk, po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2012r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Spółdzielni [...] od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2011 r. sygn. akt VII SA/Wa 1357/10 w sprawie ze skargi Spółdzielni [...] w przedmiocie działania Ministra Infrastruktury postanawia: oddalić skargę kasacyjną.
Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa N. E. w W. wniosła skargę na wniosek Ministra Infrastruktury o przeprowadzenie lustracji Spółdzielni na podstawie art. 93a ustawy - Prawo Spółdzielcze z dnia 16 września 1982 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 210 ze zm.).
Spółdzielnia domagała się uznania, na mocy art. 146 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, za bezskuteczną ww. czynności, zarzucając naruszenie art. 93a § 2 Prawa spółdzielczego i podnosząc, że w sprawie nie doszło do naruszenia prawa, a na pewno jego stwierdzenia, które musi poprzedzać zaskarżoną czynność.
Skarżąca podniosła, że wezwała Ministra Infrastruktury do usunięcia naruszeń prawa. W odpowiedzi organ nie odniósł się do jej zarzutów i wskazywanych naruszeń.
Skarżąca powołała art. 3 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzecznictwo i doktrynę wskazując, że czynność Ministra Infrastruktury odnosi się do konkretnych podmiotów, w tym także do skarżącej, gdyż dotyczy jej bezpośrednio. Błędne jest więc stanowisko, że pismo do Krajowej Rady Spółdzielczej o przeprowadzenie lustracji tylko po stronie adresata rodzi określone skutki. Adresatem głównym winna być także Spółdzielnia.
Zdaniem Spółdzielni przez czynności należy rozumieć głównie działania materialno-techniczne, wywołujące określone skutki prawne. Działania te mogą mieć też charakter władczy, z tym że nie są to rozstrzygnięcia władcze, gdyż wówczas mamy do czynienia z decyzją administracyjną. Tym samym działanie Ministerstwa ma charakter władczy, wywołujący negatywne skutki dla skarżącej, tj. obowiązek poddania się lustracji, zapłaty za tę lustrację i inne. W postępowaniu odpowiednie zastosowanie znajdą zatem przepisy k.p.a. Brak ich pozostawałby w sprzeczności z Konstytucją i miałby de facto charakter postępowania inkwizycyjnego bez żadnych praw do zaskarżenia przez Spółdzielnię. Skarżącej przysługuje zatem legitymacja do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na czynności Ministra Infrastruktury w przedmiocie przeprowadzenia przymusowej lustracji.
W odpowiedzi na skargę Minister Infrastruktury wniósł o jej odrzucenie podnosząc, że zgodnie z art. 93a Prawa spółdzielczego uprawniony jest do prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec spółdzielni poprzez żądanie informacji i danych niezbędnych do dokonania oceny zgodności z prawem i gospodarności jej działalności. Dla spółdzielni przepis ten ustanawia obowiązek informacyjny wobec ministra (art. 93a § 1 Prawa spółdzielczego). Zgodnie zaś z art. 93a § 2 ww. ustawy w przypadku naruszenia prawa przez spółdzielnię minister występuje do właściwego związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub do Krajowej Rady Spółdzielczej (w wypadku spółdzielni niezrzeszonych) z wnioskiem o przeprowadzenie lustracji.
Organ odwołał się do ugruntowanej w orzecznictwie wykładni art. 3 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, oraz poglądów judykatury wskazując, że wystąpienie ministra, o którym mowa w art. 93a § 2 Prawa spółdzielczego, nie jest aktem lub czynnością wymienioną w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która kształtowałaby uprawnienia lub obowiązki spółdzielni. Jest to wystąpienie skierowane nie do spółdzielni, ale do związku rewizyjnego zrzeszającego spółdzielnię lub Krajowej Rady Spółdzielczej. Dopiero wszczęcie lustracji przez adresata takiego wystąpienia rodzi po stronie lustrowanej spółdzielni obowiązek pokrycia kosztów lustracji, których wysokość nie zależy od ministra. Dlatego nie jest to czynność skierowana do spółdzielni i nie dotyczy jej praw lub obowiązków.