Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska, Sędziowie Sędzia NSA Maciej Dybowski, Sędzia del. WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska (spr.), , po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] kwietnia 2020 r., znak: [...] o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w G. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpatrzenia odwołania K. L. od decyzji dotyczącej umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych postanawia: wskazać Ministra Rodziny i Polityki Społecznej jako organ właściwy w sprawie.
Pismem z [...] kwietnia 2020 r., znak[...], Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wniósł o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między tym organem a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w G. przez wskazanie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. jako organu właściwego w sprawie rozpoznania odwołania K. L. od decyzji Wojewody [...] z [...] listopada 2019 r., znak: [...], wydanej w przedmiocie umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych.
W uzasadnieniu wniosku Minister stwierdził m.in., że [...] sierpnia 2017 r. K. L. złożyła wniosek o przyznanie świadczeń rodzinnych, które pobierała na mocy decyzji Burmistrza S. z [...] września 2017 r., nr [...]. Z uwagi na zastosowanie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Burmistrz S., decyzją z [...] sierpnia 2018 r., nr [...], uchylił swoją decyzję z [...] września 2017 r. w odniesieniu do okresu od [...] kwietnia do [...] sierpnia 2018 r. W konsekwencji Wojewoda [...] na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej z [...] października 2018 r., znak: [...], odmówił przyznania wnioskodawczyni świadczeń rodzinnych za ww. okres, wskazując, że w okresie tym państwem właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych w pierwszej kolejności była Republika [...], a także, że przekroczone zostało kryterium dochodowe. W konsekwencji, [...] sierpnia 2019 r. Wojewoda [...] wydał ostateczną decyzję, znak: [...], o uznaniu ww. świadczeń rodzinnych za nienależnie pobrane i wezwał wnioskodawczynię do spłaty kwoty 1 752,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia [...] maja 2018 r. do dnia spłaty.
Dnia [...] września 2019 r. do Wojewody [...] wpłynął wniosek K. L. o umorzenie kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych. Po rozpatrzeniu ww. wniosku Wojewoda [...], decyzją z [...] listopada 2019 r., znak: [...], odmówił umorzenia ww. nienależnie pobranych świadczeń. Od powyższej decyzji wnioskodawczyni wniosła odwołanie, które Wojewoda [...] przekazał Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w G. Postanowieniem z [...] grudnia 2019 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. przekazało ww. odwołanie na podstawie art. 65 § 1 k.p.a. do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, który to w jego opinii jest organem właściwym.
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zakwestionował swoją właściwość do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Stwierdził, że zgodnie z art. 127 § 2 k.p.a., odwołanie składa się do organu wyższego stopnia. Wprawdzie na podstawie art. 17 pkt 2 k.p.a. organem wyższego stopnia w stosunku do wojewodów są właściwi ministrowie, jednak w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma przepis szczególny, tj. art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. z 2017 r. poz. 1428), "ustawa zmieniająca". Zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu, w sprawach z wniosków o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, złożonych przed 1 stycznia 2019 r., organem wyższego stopnia jest samorządowe kolegium odwoławcze. Stosownie do uzasadnienia do ustawy zmieniającej, a tym samym zgodnie z teleologiczną wykładnią tych przepisów, ze względów organizacyjnych, na mocy przepisów przejściowych (m.in. art. 23 ust. 2 ustawy zmieniającej), do 31 grudnia 2018 r. organami wyższego stopnia w stosunku do wojewodów, prowadzących postępowanie w sprawach dotyczących świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, pozostają samorządowe kolegia odwoławcze. W toku prac parlamentarnych nie wprowadzono żadnych zmian do przepisów przejściowych, tym samym można uznać, że treść uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej opisuje wyczerpująco cel wprowadzenia ww. przepisów przejściowych. Taka regulacja miała w zamiarze ustawodawcy stanowić lex specialis wobec przepisu art. 17 pkt 2 k.p.a. Stanowisko takie, jak stwierdził organ, potwierdza także orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w podobnych sprawach.