Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Kacprzak (spr.) Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia WSA del. do NSA Maria Werpachowska Protokolant Kamil Wertyński po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Szczecinie a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku J. B. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy C. z dnia [...] lipca 1979 r. nr [...] w sprawie przejęcia na własność Państwa za świadczenia emerytalne, gospodarstwa rolnego położonego we wsi R., stanowiącego byłą własność J. S. postanawia: wskazać Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako organ właściwy do rozpoznania sprawy.
Pismem z dnia 4 września 2008 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie złożyło do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Szczecinie, a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi poprzez wskazanie organu właściwego do rozpatrzenia wniosku J. B. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy C. z dnia [...] lipca 1979 r. nr [...] orzekającej o przejęciu na własność Państwa za świadczenia emerytalne, gospodarstwa rolnego położonego we wsi R. o pow. [...] ha, stanowiącego byłą własność J. S..
W uzasadnieniu tego wniosku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie wskazało, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] przekazał Kolegium do załatwienia według właściwości zgodnie z art. 65 § 1 k.p.a. wniosek J. B. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy C. z dnia [...] lipca 1979 r. nr [...]. Decyzja ta została wydana na podstawie art. 45 i art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140). Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie uznało, że nie jest właściwe do załatwienia wskazanego wyżej wniosku. Właściwość miejscową organu do stwierdzenia nieważności decyzji ocenia się według przepisów prawa materialnego, które stanowiły podstawę ustalenia właściwości organu przy wydaniu weryfikowanych decyzji. W przypadku zmian w strukturze administracji publicznej ustala się najpierw organ, na który przeszła właściwość w danych sprawach, a dopiero potem określa się organ wyższego stopnia. Z dniem 1 stycznia 1992 r. kompetencje w zakresie gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym przejmowanie gospodarstw rolnych na własność Skarbu Państwa, na podstawie art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przeszły na Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa (obecnie Agencję Nieruchomości Rolnych). Zatem zdaniem Kolegium organem właściwym do weryfikacji ostatecznych decyzji o przejęciu na własność Państwa gospodarstw rolnych jest - stosownie do art. 17 pkt 2 i 3 k.p.a. w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi sprawujący nadzór nad działalnością Agencji.
W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie zgodził się ze stanowiskiem przedstawionym przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Szczecinie. Argumentację swoją poprowadził w tym kierunku, że w sprawach przejęcia nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa początkowo orzekały terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego, następnie po wejściu w życie ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy, a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz. 198), kompetencje te przeszły na podstawie art. 5 pkt 19 b na organy administracji rządowej - kierownika urzędu rejonowego. Powyższy przepis został skreślony przez art. 12 pkt 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz.U. Nr 162, poz. 1126 ze zm.). Zgodnie z art. 94 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872) do właściwości starosty przechodzą jako zadania z zakresu administracji rządowej, określone w przepisach zadania urzędów rejonowych administracji ogólnej i kompetencje kierowników tych urzędów. Dlatego też, gdyby takie sprawy były rozstrzygane obecnie właściwym organem byłby starosta tj. organ jednostki samorządu terytorialnego. Minister nadmienił również, że w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz.U. Nr 162, poz. 1126) uległ zmianie art. 17 pkt 1-3 k.p.a. i samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej. Zgodnie natomiast z art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 22, poz. 268 ze zm.) wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. tylko wtedy, gdy ustawy szczególne tak stanowią. W niniejszej sprawie brak jest przepisu szczególnego, który wskazywałby wojewodę, jako organ wyższego stopnia.