Dnia 14 lipca 2020 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA: Zbigniew Ślusarczyk (spr.), Sędzia NSA: Tamara Dziełakowska, Jolanta Górska, Sędzia del. WSA:, po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2020 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Ministrem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w G. W. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpatrzenia odwołania A. K. od decyzji Wojewody [...] z [...] września 2019 r. znak: [...] o odmowie umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych postanawia: wskazać Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jako organ właściwy w sprawie.
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wnioskiem z 6 lutego 2020 r. zwrócił się o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy nim a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w G. W. o ustalenie organu właściwego do rozpatrzenia odwołania A. K. od decyzji Wojewody [...] z [...] września 2019 r. znak: [...] wydanej w przedmiocie umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych.
W uzasadnieniu wskazano, że Marszałek Województwa [...] decyzją z [...] września 2016 r. uznał świadczenia rodzinne wypłacone A. K. na dzieci K. K. i Ł. K. za okresy: od 1 września 2010 r. do 30 listopada 2010 roku, od 1 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. oraz od 1 lipca 2012 r. do 31 czerwca 2014 r. w łącznej kwocie 13 110 zł za świadczenia nienależnie pobrane i wezwał A. K. do ich zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi. W dniu 5 sierpnia 2019 r. do Wojewody [...], który na mocy art. 23 ust. 1 ustawy z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. z 2017 r., poz. 1428 ze zm.) dalej zwanej "ustawą zmieniającą", przejął zadania Marszałka Województwa [...] w tym zakresie, wpłynął wniosek A. K. o umorzenie pozostałej do zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń. Decyzją z 19 września 2019 r. Wojewoda odmówił umorzenia przedmiotowej należności. A. K. zaskarżyła to rozstrzygnięcie w drodze odwołania.
W ocenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej organem właściwym w sprawie rozpatrzenia odwołania jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. W. Powołano się na art. 23 ust. 2 ustawy zmieniającej będący lex specialis wobec przepisu art. 17 pkt 2 k.p.a. Podkreślono, że wydanie decyzji orzekającej w przedmiocie umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych jest konsekwencją wcześniejszych decyzji w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń i wezwania do ich zwrotu, które z kolei są konsekwencją wcześniejszych postępowań w sprawie przyznania świadczeń rodzinnych wszczętych na wniosek strony. Tym samym nienależnie pobrane świadczenia, których umorzenia domaga się A. K., są konsekwencją złożenia w sposób nieprawidłowy wniosków o ich przyznanie, przy czym wszystkie te wnioski zostały złożone przed 1 stycznia 2019 roku.
W odpowiedzi na wniosek Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. W. podniosło, że organem właściwym w sprawie jest Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z uwagi na to, że wniosek o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych został złożony 2 sierpnia 2019 r. Zdaniem Kolegium w sprawie nie zachodzi wyjątek przewidziany w art. 23 ust. 2 ustawy zmieniającej, gdyż wniosek został złożony po 1 stycznia 2019 r. i nie dotyczy ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, lecz jest nową sprawą o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej - art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) dalej zwanej "p.p.s.a." Przez spór kompetencyjny, o którym mowa w art. 4 p.p.s.a., należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej uważają się za właściwe w sprawie (spór pozytywny), względnie dochodzi między tymi organami do sporu negatywnego, kiedy każdy z nich uważa się za niewłaściwy. Z takim właśnie sporem kompetencyjnym w ujęciu negatywnym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, bowiem żaden z organów nie uznaje swojej właściwości w sprawie rozpatrzenia odwołania A. K. od decyzji Wojewody [...] z [...] września 2019 r. znak: [...].