Dnia 14 lipca 2020 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA: Zbigniew Ślusarczyk (spr.), Sędzia NSA: Tamara Dziełakowska, Jolanta Górska, Sędzia del. WSA:, po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2020 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Wójta Gminy C. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Wójtem Gminy C. a Burmistrzem Miasta D. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosków M. K. o zasiłek okresowy oraz schronienie postanawia: wskazać Burmistrza Miasta D. jako organ właściwy w sprawie.
Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w C. działająca z upoważnienia Wójta Gminy C. wnioskiem z 3 lutego 2020 r. zwróciła się do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między Wójtem Gminy C. a Burmistrzem Miasta D. w przedmiocie rozpoznania wniosków M. K. o zasiłek okresowy i schronienie.
W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca jest osobą bezdomną. Ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały posiadał na terenie Gminy C. pod adresem: [...], skąd został wymeldowany 19 stycznia 1998 roku. Od 1 stycznia 2011 r. przebywa w Schronisku dla bezdomnych mężczyzn w D. Podkreślono, że wnioskodawca opuścił Gminę C. 30 lat temu i nie ma z nią żadnego związku. Natomiast od dziewięciu lat przebywa na terenie Miasta D. i ma zamiar pozostać w tym mieście na stałe. W tej sytuacji, w ocenie organu składającego wniosek, właściwa do rozpoznania wniosków M. K. jest gmina miejsca pobytu stosownie do art. 101 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) dalej zwanej "u.p.s.".
W odpowiedzi na wniosek działająca z upoważnienia Burmistrza Miasta D. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. wniosła o wskazanie Wójta Gminy C. jako właściwego w sprawie, powołując się na art. 101 ust. 2 u.p.s. Zdaniem organu brak jest podstaw do przyjęcia, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniona sytuacja wskazująca na właściwość gminy miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenia. Podniesiono, że okoliczności sprawy nie przesądzają, że jest to sprawa wyjątkowa, niecierpiąca zwłoki czy nagła, która może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej - art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) dalej zwanej "p.p.s.a." Przez spór o właściwość, o którym mowa w art. 4 p.p.s.a., należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej uważają się za właściwe w sprawie (spór pozytywny), względnie dochodzi między tymi organami do sporu negatywnego, kiedy każdy z nich uważa się za niewłaściwy. Z takim właśnie sporem o właściwość w ujęciu negatywnym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, bowiem żaden z organów nie uznaje swojej właściwości w sprawie rozpatrzenia wniosków M. K. o zasiłek okresowy i schronienie.
Właściwość miejscową w sprawach z zakresu pomocy społecznej reguluje art. 101 u.p.s. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (ust. 2). Natomiast w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie (ust. 3). W myśl art. 101 ust. 4 u.p.s. w przypadkach, o których mowa w ust. 3, można przyznać w szczególności świadczenia w postaci zasiłku okresowego (art. 38 u.p.s.) oraz schronienia (art. 48 i art. 48a tej ustawy).