Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Przewodniczący: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski (spr.) NSA Tomasz Zbrojewski del. WSA Arkadiusz Blewązka po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Burmistrza B. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Burmistrzem B., Prezydentem Miasta W. i Burmistrzem P. przez wskazanie organu właściwego do ustalenia i zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu alimentacyjnego postanawia: wskazać Burmistrza B. jako organ właściwy w sprawie
Pismem z [...] sierpnia 2020 r. Burmistrz B. wystąpił z wnioskiem o rozstrzygnięcie negatywnego sporu o właściwość zaistniałego pomiędzy tym organem, Prezydentem Miasta W. i Burmistrzem P. w sprawie wskazania organu właściwego do ustalenia i zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
W uzasadnieniu wniosku Burmistrz wskazał, że otrzymał wniosek A.B. zamieszkałej od 31 lipca 2020 r. w B. o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego dla dzieci wnioskodawczyni. Do wniosku została dołączona informacja Sądu Okręgowego w L. o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą. W wykazie zaległości alimentacyjnych zawarte zostały kwoty otrzymane od dłużnika przez wierzycielkę od dnia 19 kwietnia 2017 r. do 10 października 2019 r. Świadczenie zostało przyznane wnioskodawczyni we wnioskowanej wysokości na okres 1 października 2019 r. - 30 września 2020 r. Następnie Burmistrz B. ustalił, że wnioskodawczyni pobierała analogiczne świadczenia z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w W. w okresie 1 lutego 2017 r. - 30 września 2018 r. oraz z Ośrodka Pomocy Społecznej w P. w okresie 1 października 2018 r. - 30 września 2019 r. Wobec wnioskodawczyni nie były podejmowane czynności w sprawie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dodatkowo wnioskodawczyni złożyła oświadczenie, że kwoty otrzymywane od zobowiązanego do płacenia alimentów zgodnie z załącznikiem do zaświadczenia Sądu Okręgowego w L. były przez nią przyjmowane. W związku z pobieraniem przez wnioskodawczynię nienależnych świadczeń alimentacyjnych w różnych okresach od różnych organów Burmistrz B. uznał się za organ właściwy za okres od 1 października 2019 r. i zaznaczył, że w przypadku wcześniejszych okresów wystąpił negatywny spór o właściwość.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej: ppsa, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.
W niniejszej sprawie spór zaistniały pomiędzy poszczególnymi organami ma charakter negatywnego sporu o właściwość. Żaden bowiem z organów zaangażowanych w sprawę nie uznaje się za właściwy w przedmiocie orzekania o ustaleniu i zwrocie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w okresie poprzedzającym 1 października 2019 r.
Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że przy ustalaniu organu właściwego w niniejszej sprawie, ma zastosowanie ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2021 r. poz. 877). Zgodnie z art. 12 ust. 1 tej ustawy postępowania w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi organ właściwy wierzyciela. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego określenie "postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego" obejmuje nie tylko kwestię przyznania bądź odmowy przyznania świadczenia, ale także ustalanie i dochodzenie zwrotu nieprawidłowo pobranych świadczeń. Należy wskazać, że zgodnie z art. 2 pkt 10 analizowanej ustawy organem właściwym wierzyciela jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Oznacza to, że właściwość miejscową wyznacza miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego bądź pobierającej nienależne świadczenia z tego funduszu. W konsekwencji powyższego za organ właściwy nie może zostać uznany wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który nie jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby, chociażby w przeszłości rozpoznał jej wniosek i przyznał świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
W świetle powyższych wywodów należało uznać, że organem właściwym do ustalenia i zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest Burmistrz B. jako organ właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby pobierającej nienależne świadczenie z funduszu alimentacyjnego.
Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 4 oraz art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 ppsa, orzekł jak w postanowieniu.