Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska, Sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.), Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk, po rozpoznaniu w dniu 21 października 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Burmistrza S. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Burmistrzem S. a Prezydentem W. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku P. W. o przyznanie pomocy w formie tymczasowego schronienia w schronisku dla bezdomnych postanawia: 1. odrzucić wniosek; 2. zwrócić Burmistrzowi S. ze środków budżetowych Naczelnego Sądu Administracyjnego kwotę 100 (sto) złotych uiszczoną tytułem wpisu sądowego od wniosku.
Pismem z 28 lutego 2020 r. Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. (dalej jako: "wnioskodawca"), działający z upoważnienia Burmistrza S., wystąpił z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy nim a Prezydentem W. w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku P. W. o przyznanie pomocy w formie tymczasowego schronienia w schronisku dla bezdomnych.
W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w dniu 24 września 2019 r. P. W. (dalej jako: "strona") zwrócił się do Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy [...] W. (dalej jako: "OPS Dzielnicy [...] W.") z wnioskiem o pomoc w formie tymczasowego schronienia w schronisku dla bezdomnych w W. Wnioskodawca podał, że zawiadomieniem z 19 grudnia 2019 r. Dyrektor OPS Dzielnicy [...]W. uznał się organem niewłaściwym do załatwienia sprawy i przekazał sprawę Miejsko-Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w S. (dalej jako: "MGOPS w S.").
Wnioskodawca podkreślił, że jak wynika z akt sprawy strona nie posiada bieżącego adresu zameldowania stałego i czasowego, swoją aktywność życiową skoncentrowała na terenie W., tam też realizuje swoje podstawowe czynności życiowe, z W. związana jest od ponad 15 lat i tym samym od tylu lat utraciła związek z miejscem ostatniego zameldowania na pobyt stały w S. Ponadto, strona w W. podejmowała zatrudnienie, była zarejestrowana w biurze pracy, w wywiadzie środowiskowym zadeklarowała chęć pobyt na terenie W. z uwagi na możliwość kontynuowania terapii oraz utrzymania zatrudnienia. Strona nie ma zatem zamiaru powrócić do S., nie złożyła wniosku o przydział lokalu socjalnego.
Wskazano również, zgodnie z treścią art. 101 ust. 7 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 z późn. zm.; dalej jako: "u.p.s.") gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest zobowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenie w miejscu pobytu. W sytuacji zatem, gdy miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia nie jest tożsame z miejscem zameldowania, należy przyjąć, że zobowiązaną do zwrotu wydatków związanych z udzieleniem pomocy w pierwszej kolejności jest gmina miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy. W przedstawionym stanie faktycznym miejsce zamieszkania strony, zgodnie z art. 25 kodeksu cywilnego, znajduje się na terenie. W., czyli tam gdzie strona skoncentrowała swoją aktywność życiową i gdzie realizuje swoje podstawowe czynności życiowe. Zatem brak jest podstaw prawnych do dochodzenia zwrotu wydatków poniesionych na pomoc w formie tymczasowego schronienia w schronisku dla osób bezdomnych w W. od gminy ostatniego zameldowania świadczeniobiorcy.
W odpowiedzi na wniosek Dyrektor OPS Dzielnicy [...] W., działający z upoważnienia Prezydenta W., wniósł o jego odrzucenie z powodu braku właściwości NSA w przedmiotowej sprawie. W uzasadnieniu wskazano, że z wywiadu środowiskowego wynika, że strona jest osobą bezdomną, a ostatnim miejscem zameldowania na pobyt stały była miejscowość S. Podkreślono również, że OPS Dzielnicy [...] W. uznając się właściwym w sprawie na podstawie art. 101 ust. 2 i 3 u.p.s. przyznał stronie świadczenie za okres od "1.10. do 31.11.2019 r.". Następnie, pismem z 19 grudnia 2019 r. zwrócił się o refundację kosztów schronienia udzielonego stronie. Zdaniem OPS Dzielnicy [...] W. oznacza to, że w sprawie nie może toczyć się spór kompetencyjny, gdyż sprawa została zakończona wydaniem ostatecznej decyzji administracyjnej. Spór o refundację wydatków poniesionych na realizację świadczenia nie jest sporem kompetencyjnym i leży poza zakresem kognicji Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zgodnie z art. 22 § 1 k.p.a. sąd administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, czyli w sprawach dotyczących wydawania decyzji w sprawie świadczeń pomocy społecznej. Natomiast do tego zakresu nie wchodzi zagadnienie rozliczeń w trybie art. 101 ust. 7 u.p.s., który stanowi, że gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu. W razie sporu między gminami w sprawie rozliczeń właściwy jest sąd cywilny, gdyż spór o zwrot wydatków nie ma charakteru administracyjnego, a stanowi sprawę cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c. Dyrektor MGOPS w S. błędnie potraktował pismo, w którym organ udzielający świadczenia zwrócił się o zwrot wydatków poniesionych na świadczenie na podstawie art. 101 ust. 7 u.p.s. w zw. z art. 101 ust. 3 u.p.s., jako pismo przekazujące sprawę zgodnie z właściwością.