Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Kamińska, Sędzia NSA Jolanta Rajewska (spr.), Sędzia NSA Jerzy Solarski, Protokolant Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 2 września 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Prezydentem Miasta Stołecznego Warszawy a Burmistrzem Miasta i Gminy Toszek w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku M. T. o umieszczenie w domu pomocy społecznej postanawia: wskazać Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy jako organ właściwy do rozpoznania wniosku.
Prezydent m.st. Warszawy wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między nim a Burmistrzem Toszka w sprawie skierowania M. T. do domu pomocy społecznej.
W motywach swego wniosku Prezydent Warszawy podał, że postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2009 r., nr [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Toszku, działając z upoważnienia Burmistrza Toszka, przekazał Ośrodkowi Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy podanie wraz z wywiadem środowiskowym o umieszczenie M. T. w domu pomocy społecznej. Wskazał przy tym, iż z ustaleń pracownika socjalnego Szpitala Psychiatrycznego w Toszku oraz OPS w Toszku wynika, że M. T. przebywa na leczeniu w Szpitalu Psychiatrycznym w Toszku. Tam też jest zameldowany. Szpital Psychiatryczny trudno jednak uznać za miejsce zamieszkania osób tam przebywających, gdyż pobyt osoby w takiej placówce ma co do zasady charakter czasowy. Skoro zatem M. T. ostatnio był zameldowany w Warszawie przy ul. [...], to przyjąć należy, iż w sprawie właściwą miejscową jest gmina ostatniego miejsca zameldowania osoby, która ma być skierowana do domu pomocy społecznej.
Zdaniem Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy nie można zgodzić się z takim stanowiskiem. Z wywiadu środowiskowego wynika bowiem, że M. T. mieszka i zameldowany jest od kilku lat w Toszku. Nie posiada innego adresu zamieszkania i zameldowania. Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2009 r. sygn. akt IV RNs [...] Sąd Rejonowego w Gliwicach IV Wydział Rodzinny i Nieletnich orzekł o umieszczeniu M. T. w domu pomocy społecznej bez jego zgody w trybie art. 39 ustawy o ochronie zdrowa psychicznego. Decyzje o skierowaniu do domu pomocy społecznej oraz decyzje o opłatach za pobyt w takim domu wydaje organ gminy właściwej dla danej osoby w dniu kierowania do domu pomocy społecznej. Brak jest podstaw do przyjęcia, że miejscem zamieszkania M. T. jest adres, z którego został on wymeldowany i pod którym nie przebywa od 2006 r. Wymieniony bezspornie przebywa i od 22 stycznia 2007 r. jest zameldowany w Toszku. W takiej sytuacji uznać należy, że miejscem zamieszkania w dacie składania wniosku o skierowanie do domu pomocy społecznej i na czas oczekiwania na to skierowanie, jest miejsce jego aktualnego pobytu, czyli gmina Toszek. Przekazanie sprawy przez Ośrodek Pomocy Społecznej tej gminy nastąpiło zatem z naruszeniem przepisów o właściwości.
W odpowiedzi na wniosek Kierownik OPS w Toszku, powołując się na treść art. 101 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, art. 25 kc oraz pismo Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 maja 2008 r. podtrzymał pogląd, iż "trudno jest szpital psychiatryczny uznać za miejsce zamieszkania osób tam przebywających, gdyż pobyt osoby w takiej placówce ma co do zasady charakter tymczasowy". Podkreślił ponadto, że problem w istocie sprowadza się nie tylko do wydania decyzji o skierowaniu do domu pomocy społecznej, ale także do kwestii związanej z odpłatnością za pobyt osoby tam kierowanej. Szpital Psychiatryczny w Toszku jest dużą jednostką świadcząca opiekę zdrowotną. W praktyce często zdarza się, że osoby przybywają w tym szpitalu przez dłuższy okres czasu, nawet kilkuletni i nie posiadają miejsca zameldowania, stosownie do przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Brak zameldowania tych osób uniemożliwia bowiem nadanie im nr PESEL, na co zwrócił już uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie skierowanym do Szpitala oraz Urzędu Miejskiego w Toszku. Szpital to nie miejsce zamieszkania w rozumieniu kodeksu cywilnego, bowiem pacjenci szpitala nie mają zamiaru stałego w nim pobytu jak również wiązania ze szpitalem centrum swoich spraw życiowych, gdyż po wyleczeniu pragną powrócić do swoich rodzin, a w przypadku braku takiej możliwości starają się o umieszczenie w domu pomocy społecznej. Przyjęcie odmiennego założenia oznaczać będzie obciążenie Gminy Toszek koniecznością ponoszenia wysokich i często wieloletnich opłat za pobyt pacjentów szpitala psychiatrycznego w domach pomocy społecznej, co znacznie przekracza możliwości finansowe tej gminy i uniemożliwi jej realizację innych zadań własnych.