Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska, Sędziowie NSA Irena Kamińska (spr.), Małgorzata Pocztarek, Protokolant Tomasz Zieliński, po rozpoznaniu w dniu 17 października 2007 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym w O. a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w przedmiocie wskazania organu właściwego w sprawie rozpatrzenia wniosku E. J. S. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Gminy J. z dnia [...] znak [...] orzekającej o przejęciu gospodarstwa rolnego przez Skarb Państwa postanawia wskazać Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako organ właściwy w sprawie.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. wnioskiem z dnia 09 lipca 2007 r. wystąpiło do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego między nim a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poprzez wskazanie organu właściwego do rozpatrzenia i załatwienia wniosku E. J. S., reprezentowanego przez radcę prawnego A. M. - P., o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Gminy J. z dnia [...], znak: [...], orzekającej, na podstawie art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz.U. Nr 39, poz. 174 z późn. zm.) o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa, jako opuszczonego przez właścicieli, gospodarstwa rolnego, położonego w miejscowości P., gmina J., składającego się z działek o nr [...], o powierzchni [...] ha, należącego do E. J. S. i K. S.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowieniem z dnia [...], znak: [...], wydanym na podstawie art. 65 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm) przekazał wniosek strony według właściwości Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w O., powołując się na orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i Naczelnego Sądu Administracyjnego, dotyczące analogicznych spraw.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. zakwestionowało zasadność wydanego postanowienia. Uzasadniając właściwość Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do rozpatrzenia przedmiotowego wniosku powołało się na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2006 r., sygn. akt I OW 57/06.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. wskazało, że podstawą prawną decyzji Naczelnika Gminy J. z dnia [...], znak: [...] stanowił art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz.U. Nr 39, poz. 174). Powołany art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. utracił swoją moc z dniem 01 lipca 1982 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 11, poz. 79). Eliminując z systemu prawnego omawiany przepis ustawodawca nie przedłużył instytucji przejmowania gospodarstw opuszczonych przez właścicieli przez wprowadzenie nowej regulacji prawnej w tym zakresie.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. podało, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalony jest pogląd, iż właściwość rzeczową organu do stwierdzenia nieważności decyzji ocenia się według przepisów prawa materialnego, które stanowiły podstawę ustalenia właściwości organu przy wydawaniu weryfikowanej decyzji. W razie zaś zmian w strukturze administracji publicznej ustala się najpierw organ, na który przeszła właściwość w danych sprawach, a dopiero potem określa się organ wyższego stopnia.
Zdaniem wnioskodawcy w opisanym stanie prawnym istnieją trudności z ustaleniem, do właściwości jakiego organu należą obecnie sprawy, do których miał zastosowanie art. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz.U. z 1961 r. Nr 32, poz. 161), a co za tym idzie jaki organ jest właściwy do weryfikacji, w trybie art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego, decyzji wydanych na podstawie cytowanego przepisu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. zwróciło uwagę na fakt, że pomimo istniejących rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych od ponad dwóch lat, przynajmniej w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, utrwalił się pogląd, że organem właściwym do weryfikacji omawianych decyzji jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi (por. postanowienie NSA z 12 grudnia 2006 r. sygn. akt. 1 OW 57/06 i orzecznictwo w nim powołane). Pogląd ten opiera się na uznaniu, że od 27 maja 1990 r. właściwe do orzekania w sprawach decyzji o przejęciu gospodarstw rolnych przez Państwo są organy administracji rządowej, a od 1992 r. sprawy tego rodzaju należą do właściwości Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (obecnie Agencji Nieruchomości Rolnych), w stosunku do której Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest organem wyższego stopnia.