Dnia 25 listopada 2009 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Jerzy Bujko po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2009 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z.W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 23 października 2009 roku, sygn. akt II SAB/Lu 60/09 o umorzeniu postępowania w zakresie wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi Z.W. na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie nierozpatrzenia wniosku w sprawie świadczeń z pomocy społecznej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.
Postanowieniem z dnia 3 września 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odrzucił skargę Z.W. na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie nierozpatrzenia wniosku z dnia 4 maja 2005 r. dotyczącego przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Jednocześnie postanowieniem z tego samego dnia Sąd I instancji oddalił wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy z uwagi na oczywistą bezzasadność skargi.
Postanowienie to zostało przez stronę zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z dnia 15 października 2009 r. (I OZ 960/09) uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał wniosek o przyznanie prawa pomocy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu postanowienia Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że Sąd I instancji nie mógł bez głębszej analizy sprawy jednoznacznie uznać, że nastąpiła oczywista bezzasadność skargi, dlatego też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie powinien ocenić wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy w świetle przesłanek z art. 246 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sąd pierwszej instancji był zobowiązany do merytorycznego rozpoznania wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy.
Postanowieniem z dnia 23 października 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie umorzył postępowanie w zakresie wniosku o przyznanie prawa pomocy. W uzasadnieniu Sąd I instancji stwierdził, że uprawnienie do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy przysługuje stronie na każdym etapie postępowania sądowoadministracyjnego, a także przed jego wszczęciem. Nie ma natomiast możliwości złożenia tego rodzaju wniosku po zakończeniu postępowania sądowego. W sytuacji, kiedy nie toczy się żadne postępowanie sądowoadministracyjne z udziałem wnioskodawcy, wniosek o przyznanie prawa pomocy traktować należy jako bezprzedmiotowy. Brak jest bowiem toczącego się postępowania, w którym z prawa pomocy strona mogłaby efektywnie skorzystać. W ocenie Sądu I instancji, w niniejszej sprawie zrodziła się właśnie taka sytuacja. Postępowanie ze skargi Z.W. już się prawomocnie zakończyło. Od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 3 września 2009 r. o odrzuceniu skargi nie została wniesiona skarga kasacyjna. Nie istnieje zatem sprawa sądowoadministracyjna, w której strona miałaby możliwość skorzystania z prawa pomocy.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył skarżący. Wskazał, że do uprawomocnienia się orzeczenia doszło z winy Sądu I instancji, a zatem z naruszeniem prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Na podstawie art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej. Odpowiednie stosowanie przepisów uzasadnia pominięcie jedynie tych postanowień ustawy regulującej postępowanie kasacyjne, których stosowanie byłoby bezprzedmiotowe z uwagi na cel i funkcję postępowania zażaleniowego albo wprost sprzeczne z przepisami regulującymi to postępowanie.