Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia S. J na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 678/09 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie ustanowienia pełnomocnika z urzędu w sprawie ze skargi S. J na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] lutego 2009 r. nr [...] w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania S. J prawa pomocy w zakresie ustanowienia pełnomocnika z urzędu. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że skarżący w swoim wniosku wskazał, że jest osobą bezrobotną i nie posiada żadnych dochodów. W uzupełnieniu wniosku strona podkreśliła, że nie posiada wiadomości na temat wysokości dochodów żony, ani o wysokości wydatków związanych z utrzymaniem domu, bowiem koszty te ponosi jego małżonka, a on zajmuje mieszkanie jedynie na podstawie umowy o dożywotnim, bezpłatnym korzystaniu z lokalu. Na swoje bieżące wydatki związane z wyżywieniem czy zakupem ubrań uzyskuje on doraźną pomoc od rodziny. W ocenie Sądu okoliczności te nie pozwalają na przyznanie skarżącemu prawa pomocy. Przede wszystkim, zdaniem Sądu, nie wykazał on w sposób dostateczny swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej i rodzinnej. Ponadto Sąd powołał się na przepisy art. 23 i 27 Kodeksu rodzinnego, które nakazują małżonkom wzajemne utrzymywanie się i pomoc. Sąd stwierdził też, że skarżący nie przedstawił żadnych dokumentów dających podstawę do uznania, że prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe, takich jak orzeczenie o rozwodzie czy separacji. Zdaniem Sądu nie wykazano w sposób dostateczny, aby spełniona została przesłanka do udzielenia skarżącemu prawa pomocy, określona w art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą P.p.s.a.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł S. J, domagając się zmiany bądź uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przyznania mu prawa pomocy, ewentualnie przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu skarżący ponownie podniósł iż między nim, a jego żoną panuje rozdzielność majątkowa, a w mieszkaniu przebywa na podstawie umowy o dożywotnim i bezpłatnym prawie do zamieszkania. Ponadto podkreślił, że nie ma możliwości uzyskania żądanych przez Sąd informacji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej "P.p.s.a." przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej uzależnione jest od tego, czy osoba ta może ponieść jakiekolwiek koszty postępowania - § 1 tegoż przepisu, zgodnie z którym osoby takie winny być zwolnione w całości od obowiązku ponoszenia kosztów, bądź też (§ 2 przywołanego przepisu) czy jej sytuacja majątkowa nie pozwala jej na pokrycie pełnej wysokości takich kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla niej i jej rodziny, co uzasadnia przyznanie jej prawa pomocy w zakresie częściowym.
W przedmiotowej sprawie S. J wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu prawa pomocy w zakresie częściowym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania mu tego prawa, podkreślając, że skarżący nie wykazał, aby nie był w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania. Zdaniem Sądu na taką niemożność nie wskazywało ani oświadczenie zawarte we wniosku, ani też przedstawione przez skarżącego okoliczności, takie jak rozdzielność majątkowa panująca między nim, a jego żoną oraz fakt, że zamieszkuje we wspólnym z nią lokalu jedynie na podstawie umowy o dożywotnim i bezpłatnym zajmowaniu lokalu mieszkalnego. Sąd powołał się przy tym na przepisy Kodeksu rodzinnego, nakazujące małżonkom pomaganie sobie i wspólne utrzymanie gospodarstwa domowego. Stanowisko to nie jest zasadne.
Przede wszystkim zauważyć należy, iż Sąd I instancji sam podkreślił, że skarżący nie przedstawił żadnych dokumentów, poświadczających jego sytuację rodzinną. Skarżący we wszystkich pismach powołuje się na fakt pozostawania ze swoją żoną w rozdzielności majątkowej, a także na istnienie umowy pozwalającej mu na nieodpłatne i dożywotnie korzystanie ze wspólnego lokalu mieszkalnego, jednakże nie przedstawił żadnego z tych dokumentów. Wojewódzki Sąd Administracyjny winien był więc, mając na uwadze treść art. 255 ustawy P.p.s.a., wezwać skarżącego do przedłożenia wzmiankowanych dokumentów, bowiem tylko wtedy możliwe będzie zweryfikowanie oświadczeń strony i ocena jej pełnej sytuacji majątkowej, finansowej i rodzinnej. Odmowa przyznania prawa pomocy przed rozważeniem tych okoliczności była, zdaniem Sądu odwoławczego, przedwczesna, a wydane w tym zakresie postanowienie naruszało art. 246 § 1 pkt. 2 ustawy P.p.s.a.
Mając na uwadze powyższe i uznając zaskarżone postanowienie za niezgodne z prawem, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.