Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge - Lissowska po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P.M. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 czerwca 2016 r. sygn. akt IV SA/Wa 56/15 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi P.M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] września 2014 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania postanawia: oddalić zażalenie
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił P. M. przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż z wniosku skarżącego wynika, że uzyskuje on, wraz z żoną, łączny dochód w wysokości około 1260 zł miesięcznie. Skarżący jest jednak właścicielem domu o powierzchni 168 m², mieszkania o pow. 68 m² oraz nieruchomości rolnych o powierzchni 2,88 i 1,2 ha. Jest także właścicielem samochodu marki Mercedes, o wartości około 60 - 65 tys. zł. W ocenie Sądu I instancji powołane we wniosku okoliczności wskazują, iż skarżący nie spełnia przesłanek przyznania mu prawa pomocy w żądanym zakresie, wynikających z art. 264 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), dalej jako "P.p.s.a.", bowiem posiada znaczny majątek, a ponadto na jego rzecz wypłacona została kwota 849 871 zł, tytułem odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, która to kwota znacznie przewyższa koszt nabytej przez stronę nieruchomości. Ponadto z wyciągów z rachunków bankowych skarżącego i jego żony wynika, iż uzyskują oni wpłaty z nieznanego źródła, które nie zostały przez stronę w żaden sposób wyjaśnione.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł P. M., reprezentowany przez pełnomocnika z wyboru, zarzucając Sądowi naruszenie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. oraz § 1 pkt 4 i § 2 ust. 3 pkt 5 w zw. z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla niej i jej rodziny. Z powyższego przepisu jednoznacznie wynika, że instytucja prawa pomocy ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Podkreślenia ponadto wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, zatem przepisy ją regulujące i zawarte w nich przesłanki, należy interpretować ściśle.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, oceniając sytuację majątkową skarżącego Sąd I instancji właściwie uznał, że nie uzasadnia ona przyznania mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Skarżący uzyskuje wprawie nieduży miesięczny dochód, w kwocie około 1260 zł, na który składają się świadczenia zdrowotne jego i jego żony, jednakże zauważyć trzeba, że P. M. jest właścicielem domu oraz mieszkania we Wrocławiu, a także dwóch nieruchomości rolnych, z których także czerpie korzyści. Posiada także znaczny park maszynowy, wykorzystywany w gospodarstwie rolnym, jest także właścicielem samochodu o wartości ponad 60 tys. złotych. Oznacza to, że skarżący w żadnym razie nie może być uznany za osobę, która znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, które obecny skład tego Sądu podziela, posiadanie majątku, szczególnie nieruchomości o znacznej wartości, co ma miejsce w niniejszej sprawie, wyklucza możliwość uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych. Z tego też względu majątek w postaci jakichkolwiek aktywów zawsze rzutuje na ocenę prawa do zwolnienia strony z kosztów postępowania.
Ponadto zauważyć trzeba, na co zwracał także uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny, że skarżącemu wypłacona została kwota 849 871 zł, tytułem odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość (a właściwie z tytułu wygaśnięcia hipoteki umownej, ustanowionej na wywłaszczonej nieruchomości). Kwota ta znacząco przewyższała wykazane przez skarżącego wydatki, które - według jego oświadczeń - poniósł w związku z nabyciem kolejnej nieruchomości i budową domu. W żaden sposób nie zostało wykazane, w jaki sposób strona zagospodarowała pozostałą nadwyżkę. Zauważyć trzeba też, co wiadome jest Sądowi z urzędu, iż decyzją z dnia [...] czerwca 2012 r., nr [...] ustalono odszkodowanie za nieruchomość położoną we Wrocławiu, oznaczoną jako działka 6/2 AM 13, w kwocie 1 063 900 zł, która podlegała zaliczeniu na spłatę świadczenia zabezpieczonego hipoteką umową zwykłą na rzecz P. M. Kwestia tego odszkodowania w ogóle nie została przez skarżącego poruszona, a bez wątpienia taka kwota nie mogła pozostać bez wpływu na ocenę sytuacji strony.
W tym stanie rzeczy należało uznać, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaskarżonym postanowieniem zasadnie odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji niniejszego postanowienia.