Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Irena Kamińska po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia R. O. na pkt 2 postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/Go 1095/12 odmawiającego przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi R. O. na orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z dnia (...) listopada 1960 roku nr (...) w przedmiocie przejścia gospodarstwa rolnego z mocy prawa na własność Państwa bez odszkodowania postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/Go 1095/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w punkcie pierwszym odrzucił skargę R. O. na orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z dnia (...) listopada 1960 roku nr (...) w przedmiocie przejścia gospodarstwa rolnego z mocy prawa na własność Państwa bez odszkodowania, natomiast w pkt 2 odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia w zakresie odmowy przyznania skarżącemu prawa pomocy Sąd pierwszej instancji podniósł, iż wniesioną przez skarżącego skargę na decyzję organu pierwszej instancji (w tym przypadku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S.) należało uznać za niedopuszczalną w rozumieniu art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a. Nie ma bowiem możliwości skutecznego wniesienia do sądu skargi na decyzję organu pierwszej instancji z całkowitym pominięciem przysługujących stronie środków zaskarżenia w administracyjnym toku instancji. Już tylko ta okoliczność w sposób niewątpliwy definitywnie przesądziła o braku możliwości rozpoznania skargi pod względem merytorycznym, w związku z czym Sąd był zobligowany do jej odrzucenia. Z tego względu odstąpiono od badania pozostałych przesłanek dopuszczalności skargi, jak choćby kwestii terminowości jej wniesienia bądź ustalania, czy odwołanie od orzeczenia Prezydium PRN w S. do Prezydium WRN w Zielonej Górze w ogóle zostało wniesione. Na niniejsze rozstrzygnięcie nie mógł wywrzeć wpływu fakt, że w 1960 roku nie było możliwości poddania działalności administracji publicznej kontroli sądowej. Sposobem na uruchomienie wobec kwestionowanego przez skarżącego orzeczenia takiej drogi prawnej, która mogłaby zostać poddana przez sąd administracyjny kontroli pod względem zgodności z prawem, był wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium PRN w S. z dnia (...) listopada 1960 r. Sądowi pierwszej instancji wiadome jest z urzędu, że R. O. wystąpił z takim wnioskiem. Decyzją z dnia 18 listopada 2011 r. nr GN-II.7511.1.2011.AWoj Wojewoda Lubuski odmówił stwierdzenia nieważności tego orzeczenia. Od decyzji Wojewody Lubuskiego R. O. wniósł odwołanie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, która postanowieniem tego Sądu z dnia 6 sierpnia 2012 r., sygn. akt II SA/Go 523/12 została odrzucona z uwagi na niewyczerpanie przysługujących stronie środków zaskarżenia.
Sąd pierwszej instancji wskazał, iż warunkiem dokonania przez sąd administracyjny merytorycznej oceny działalności organów administracji w niniejszej sprawie było zaskarżenie do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego rozstrzygnięcia ostatecznego w administracyjnym toku instancji. Co do zasady należy to czynić poprzez ścisłe stosowanie się do pouczeń o środkach zaskarżenia, jakie organy administracyjne mają obowiązek zamieszczać w swych orzeczeniach. Jeżeli chodzi o wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy, to w myśl art. 247 p.p.s.a. prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi. W orzecznictwie sądowym panuje zgodny pogląd, że o oczywistej bezzasadności skargi można mówić, gdy bez potrzeby głębszej analizy prawnej nie ulega najmniejszej wątpliwości, że nie może ona zostać uwzględniona. Chodzi więc o taką sytuację, w której obowiązujące prawo jasno i jednoznacznie wyklucza możliwość uwzględnienia żądania skarżącego, zaś stan faktyczny i prawny danej sprawy nie budzi najmniejszych wątpliwości co do braku szans na jej uwzględnienie. Przepis art. 247 p.p.s.a. znajduje zastosowanie przede wszystkim w sytuacjach, w których skarga kwalifikuje się do odrzucenia, co ma miejsce w niniejszej sprawie.