Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maciej Dybowski po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia D. W. i M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 7 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 672/16 oddalające wniosek D. W. i M. W. o wyłączenie od orzekania referendarza sądowego Michała Kazka w sprawie ze skargi D. W. i M. W. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn. akt II SA/Wr 783/11 postanawia oddalić zażalenie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 672/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił wniosek D. W. i M. W. (dalej skarżący) o wyłączenie od orzekania referendarza sądowego Michała Kazka w sprawie ze skargi D. W. i M. W. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn. akt II SA/Wr 783/11.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że pismem z 28 marca 2017 r. - po otrzymaniu wezwania referendarza sądowego z 27 lutego 2017 r. o uzupełnienie wniosku o przyznanie prawa pomocy - skarżący wnieśli o wyłączenie referendarza sądowego Michała Kazka od orzekania z uwagi na to, że "znęcał się, upokarzał stronę skarżącą i zmuszał [ją] do uporczywego żebractwa. Bawił się [ponadto] skarżącymi w orzekanie do prawa pomocy, której nie mogą otrzymać".
Dnia 31 marca 2017 r. referendarz sądowy Michał Kazek złożył pisemne oświadczenie, że w tej sprawie nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 18 w zw. z art. 24 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 [ze zm.], dalej ppsa), ani inne okoliczności tego rodzaju, które mogłyby wywołać wątpliwości co do jego bezstronności (art. 19 w zw. z art. 24 § 1 ppsa).
Stosownie do treści art. 18 i 19 ppsa wyłączenie sędziego od orzekania w sprawie sądowoadministracyjnej może nastąpić z mocy samej ustawy, bądź też na żądanie samego sędziego lub na wniosek strony. Zgodnie z art. 24 § 1 ppsa przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się odpowiednio m.in. do wyłączenia referendarza sądowego.
Stosując odpowiednio art. 18 § 1 ppsa należy uznać, że referendarz sądowy jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach: 1. w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; 2. swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; 3. osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4. w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron; 5. w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą; 6. w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; 6a. dotyczących skargi na decyzję lub postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty wydanych w postępowaniu administracyjnym nadzwyczajnym, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu sądowoadministracyjnym dotyczącym kontroli legalności decyzji albo postanowienia wydanych w postępowaniu administracyjnym zwyczajnym, brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie; 7. w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.
Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli (art. 18 § 2 ppsa). Referendarz, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi (art. 18 § 3 ppsa).