Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym Przewodniczący Sędzia NSA Anna Lech po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Ł. .S. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 stycznia 2010 r., sygn. akt II SA/Go 820/09 odrzucające zażalenie Ł. S. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Go 820/09 odrzucające skargę kasacyjną Ł. S. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 10 listopada 2009 r., sygn. akt II SA/Go 820/09 odrzucającego skargę Ł. S. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. z dnia (...) sierpnia 2009 r., nr (...) w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne. postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 10 listopada 2009 r. odrzucił skargę Ł. S. z uwagi na jej wniesienie po terminie.
Na to postanowienie Ł. S. złożył osobiście sporządzoną skargę kasacyjną, którą to skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 29 grudnia 2009 r. odrzucił z uwagi na niezachowanie przymusu adwokacko-radcowskiego.
Na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej skarżący złożył osobiście sporządzone zażalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 21 stycznia 2010 r., sygn. akt II SA/Go 820/09, odrzucił zażalenie, wskazując, że zgodnie z art. 194 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, póz. 1270 ze zm.) zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego. Niedopełnienie zaś tego warunku jest brakiem nieusuwalnym powodującym odrzucenie zażalenia.
Na to postanowienie Ł. S. złożył zażalenie, wskazując, że Sąd nie rozpoznał jego wniosku o przyznanie prawa pomocy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
zgodnie z art. 245 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym, przy czym wniosek w tym przedmiocie można składać na każdym etapie postępowania.
Natomiast przepis art. 194 § 4 powołanej wyżej ustawy stanowi, że zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego, przy czym przepis art. 175 § 2 i 3 tej ustawy stosuje się odpowiednio.
Powołany przepis opiera się na założeniu, że powierzenie tej czynności wykwalifikowanym prawnikom zapewni zażaleniu odpowiedni poziom merytoryczny i formalny.
W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej nie zostało sporządzone przez adwokata ani radcę prawnego, w związku z czym Sąd uznał, że skarżący wnosząc zażalenie na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną nie dopełnił wymogu określonego w art. 194 § 4 wskazanej ustawy mimo, że został o nim pouczony przy doręczeniu postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
Skarżący w zażaleniu podniósł, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał jego wniosku o przyznanie prawa pomocy złożonego przy piśmie z dnia 8 stycznia 2010 r.
Z tak postawionym zarzutem należy się zgodzić.
Naczelny Sąd Administracyjny pragnie podkreślić, że - niezależnie od dokonanej w tej sprawie oceny zasadności zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej - Sąd pierwszej instancji powinien najpierw prawomocnie rozpoznać wniosek o przyznanie prawa pomocy. Sąd najpierw jednak wydał postanowienie z dnia 21 stycznia 2010 r., a dopiero następnie, postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2010 r. rozpoznał wniosek o przyznanie prawa pomocy złożony przy piśmie z dnia 8 stycznia 2010 r. Zauważyć przy tym należy, że postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2010 r., Sąd pierwszej instancji przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia radcy prawnego. Z akt sprawy wynika także, iż pełnomocnikiem z urzędu dla skarżącego został wyznaczony radca prawny P. G. W dniu 6 maja 2010 r. Ł. S. udzielił mu pełnomocnictwa w niniejszej sprawie.
Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do wniosku, że gdyby Sąd pierwszej instancji we właściwym czasie rozpoznał wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy, to skarżący miałby możliwość, aby jego pełnomocnik z urzędu podjął w sprawie odpowiednie czynności. Natomiast przyjęta przez Sąd pierwszej instancji kolejność procedowania, spowodowała utratę tej możliwości, co wiąże się z niebezpieczeństwem pozbawienia strony prawa do sądu, o czym stanowi art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i co jest niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawa.
Na marginesie wskazać należy, że po zmianach ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, które to zmiany weszły w życie w dniu 9 kwietnia 2010 r., art. 244 § 2 otrzymał nowe brzmienie: "ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa". Oznacza to, że udzielenie pełnomocnictwa pełnomocnikowi z urzędu, dotychczas wymagane, teraz nie jest już konieczne dla podejmowania przez tego pełnomocnika odpowiednich czynności w sprawie.
Z tych względów, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowił, jak w sentencji.