Zażalenie na postanowienie WSA w Warszawie w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi na decyzję Ministra Transportu i Budownictwa z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Kamińska po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. G. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 czerwca 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 81/06 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. G. na decyzję Ministra Transportu i Budownictwa z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 9 czerwca 2008 r. odmówił przyznania prawa pomocy skarżącemu w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Sąd wskazał, że stosownie do treści art. 243 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Instytucja prawa pomocy jest jednak rozwiązaniem szczególnym i dlatego powinna ona, w ocenie Sądu, mieć zastosowanie tylko w ciężkiej sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Instytucja ta ma na celu umożliwienie dochodzenie swoich praw przed sądem osobom najuboższym. Dlatego może być stosowane tylko w sytuacjach wyjątkowych. Strona, której wcześniejszy wniosek o przyznanie prawa pomocy nie został uwzględniony, może złożyć nowy wniosek i wystąpić o objęcie jej tego rodzaju ochroną, przy czym sąd rozpoznając nowy wniosek ocenia czy nastąpiła zmiana okoliczności i czy zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 246 § 1 P.p.s.a.

Mając to na uwadze Sąd I instancji stwierdził, że w sprawie skarżącego w zakresie nowego wniosku o przyznanie prawa pomocy nie pojawiły się nowe okoliczności, które dawałyby podstawę do przyznania skarżącemu prawa pomocy. Z ponownie złożonego wniosku wynikało, że sytuacja majątkowa skarżącego od czasu rozpoznania wcześniejszego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie uległa zmianie, a to pociągało za sobą brak możliwości zmiany wcześniejszego stanowiska Sądu i uwzględnienia wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy.

Postanowienie to zaskarżył skarżący, wskazując w złożonym zażaleniu, że Sąd I instancji w postanowieniu z dnia 9 czerwca 2008 r. obszedł i pominął obowiązujące prawo. Dokumentacja o przyznanie prawa pomocy jest tylko formalnością podejmowaną na życzenie Sądu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym następuje w myśl art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a.. w zakresie całkowitym gdy osoba ubiegająca się o przyznanie tego prawa wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania oraz w zakresie częściowym gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy wiąże się ściśle z realizacją przez stronę prawa do sądu, albowiem gwarantuje ono osobie, która nie jest w stanie ponieść kosztów toczącego się postępowania sądowego prawo do ochrony swych praw przed sądem, w tym poprzez pokrycie kosztów wynagrodzenia pełnomocnika, który reprezentuje jej interesy przed sądem. Z konstrukcji instytucji prawa pomocy wynika, iż to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania trudnej sytuacji materialnej, która dawałby podstawy do przyznania mu prawa pomocy. Instytucja zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych, w tym także ustanowienia dla strony pełnomocnika ma charakter wyjątkowy i jest stosowana tylko w przypadku osób charakteryzujących się faktycznie trudną sytuacją materialną. Do osób tych można zaliczyć osoby naprawdę ubogie, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia, bądź środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko podstawowe potrzeby. Podkreślić należy, że przyznanie stronie prawa pomocy wiąże się z wykazaniem przez nią braku możliwości partycypowania w jakichkolwiek kosztach postępowania. To sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy, ponieważ to na nim spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu. Rozstrzygnięcie Sądu w tej kwestii zależy wyłącznie od tego, co zostanie przez stronę przedstawione, tym bardziej, że ma ona przedstawić sądowi argumentację, która potwierdzałaby jej niezdolność do wygospodarowania środków na pokrycie określonych kosztów postępowania.

Ponadto warto zauważyć, że kwestia przyznania skarżącemu prawa pomocy została już przez Naczelny Sąd Administracyjny prawomocnie rozstrzygnięta. Kolejny wniosek M. G. o objęcie go tego rodzaju ochroną powinien być więc oceniany w świetle art. 165 P.p.s.a., zgodnie z którym postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. W niniejszej sprawie skarżący nie wykazał w nowo złożonym wniosku, aby jego sytuacja finansowa uległa zmianie w stosunku do deklarowanej w poprzednio złożonym wniosku, który nie dawał podstaw do objęcia go tego rodzaju ochroną.

W tych okolicznościach zaskarżone postanowienie Sądu I instancji należało uznać za prawidłowe i odpowiadające prawu.

Mając to wszystko na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a. oddalił zażalenie skarżącego.

Strona 1/1