Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek, , , po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. O. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 19 maja 2008 r., sygn. akt III SA/Po 788/07 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. O. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w P. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie zmiany w operacie ewidencji gruntów i budynków postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i odrzucić sprzeciw
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu postanowieniem z dnia 19 maja 2008 r., sygn. akt III SA/Po 788/07 - po rozpoznaniu sprzeciwu uczestników postępowania A. i H. A. wniesionego od postanowienia z dnia 12 marca 2008 r. wydanego przez referendarza sądowego tego Sądu o przyznaniu skarżącemu M. O. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych - odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie w sprawie z jego skargi na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w P. z dnia [...] w przedmiocie zmiany w operacie ewidencji gruntów i budynków. Sąd stwierdził, że sytuacja majątkowa skarżącego pozwala mu na uiszczenie wpisu od skargi w kwocie 200 zł bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył do Naczelnego Sądu Administracyjnego M. O., wnosząc o ponowne rozpoznanie sprawy. Skarżący wskazał, że pobierany zasiłek z opieki społecznej przyznany jest ze względu na niskie dochody.
W odpowiedzi na zażalenie uczestnicy postępowania A. i H. A. wnieśli o jego oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z innych przyczyn niż w nim wskazane.
Stosownie do art. 243 § 1 zd. 1 P.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Z powyższego przepisu wynika, że złożenie wniosku, a następnie przyznanie prawa pomocy może nastąpić przed wszczęciem postępowania sądowo-administracyjnego, a więc w momencie, gdy nie są jeszcze określone strony postępowania głównego. Z kolei postępowanie dotyczące wniosku o przyznanie prawa pomocy w toku postępowania sądowoadministracyjnego ma charakter incydentalny, bowiem rozpoznanie tego wniosku pozostaje bez wpływu na inne czynności procesowe podejmowane w sprawie, jak chociażby bieg terminów w postępowaniu głównym.
Należy podzielić stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w postanowieniach z dnia 23 czerwca 2008 r., sygn. akt II OZ 640/08, z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. akt II OZ 62/07 oraz z dnia 8 lutego 2007 r., sygn. akt II OZ 68/07, niepubl., zgodnie z którym z analizy zawartych w Oddziale 2 Rozdziału 3 Działu V ustawy Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a dotyczących prawa pomocy uregulowań wynika, że ustawodawca mówiąc o stronie postępowania dotyczącego przyznania prawa pomocy utożsamia pojęcie "strony" z pojęciem podmiotu występującego z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy np. w art. 255 P.p.s.a. W przypadku uregulowania zawartego w art. 247 P.p.s.a. ustawodawca uściślił jeszcze pozycję procesową wnioskodawcy stanowiąc, iż przepis ten odnosi się tylko do strony występującej z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy i będącej jednocześnie stroną skarżącą.
Przedstawione wyżej przepisy regulujące postępowanie dotyczące prawa pomocy uprawniają do stwierdzenia, że stroną postępowania w sprawie o przyznanie prawa pomocy jest tylko strona, która z wnioskiem o przyznanie tego prawa wystąpiła. Za takim stanowiskiem opowiedziała się też H. Knysiak-Molczyk (Prawo pomocy ... PS 2003 nr 11-12, s. 91).
Skoro krąg stron w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy ograniczono tylko do podmiotu występującego z takim wnioskiem to w konsekwencji stwierdzić należy, że prawo do zaskarżania orzeczeń dotyczących prawa pomocy należałoby przyznać tylko tym osobom, które z wnioskiem o przyznanie tego prawa wystąpiły. Tym samym strona nie występująca z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy nie ma legitymacji skargowej do wniesienia sprzeciwu od postanowienia referendarza wydanego w tejże sprawie. Z tego powodu sprzeciw takiej strony podlega odrzuceniu jako niedopuszczalny na zasadzie art. 58 § 1 pkt 6 P.p.s.a.
Z akt sprawy wynika, że z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy wystąpił M. O. i w wyniku tego wniosku wydane zostało w dniu 12 marca 2008 r. postanowienie referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, zatem wniesienie sprzeciwu od tego postanowienia przez uczestników postępowania A. i H. A. było niedopuszczalne. Sąd pierwszej instancji powinien był w zaistniałej sytuacji przedmiotowy sprzeciw odrzucić.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 w zw. z art. 259 § 2 i art. 166 P.p.s.a. postanowił, jak w sentencji.