Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Lech po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia D. W. i M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 29 października 2007 r., sygn. akt II SO/Op 92/05 o: 1) odrzuceniu zażalenia D. W., M. W., M. W. i J. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 18 września 2006r., sygn. akt II SO/Op 92/05 o oddaleniu wniosku o wyłączenie wskazanych sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu; 2) odmowie przyznania D. W. prawa pomocy w sprawie ze skargi D. W. na bezczynność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. w przedmiocie pozostawienia pisma bez rozpoznania postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu.
Postanowieniem z dnia 29 października 2007r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu odrzucił zażalenie D. W., M. W., M. W. i J. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 18 września 2006r., sygn. akt II SO/Op 92/05, o oddaleniu wniosku o wyłączenie wskazanych sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Postanowieniem tym Sąd jednocześnie odmówił D. W. przyznania prawa pomocy.
Sąd wskazał, że powodem odrzucenia zażalenia było nieuiszczenie wpisu, pomimo wezwania Sądu do dokonania tej czynności, w związku z czym, w myśl art. 220 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zażalenie takie podlegało odrzuceniu.
Podniesiono, że w dniu 6 czerwca 2007r. do Sądu wpłynął wniosek D. W. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od uiszczenia kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata, jednak w ocenie Sądu wniosek ten był spóźniony, został bowiem złożony po doręczeniu skarżącej pisma informacyjnego Przewodniczącego Wydziału o konieczności uiszczenia opłaty w terminie 7 dni, w związku z prawomocnym oddaleniem przez Naczelny Sąd Administracyjny zażalenia na zarządzenie do uiszczenia wpisu od zażalenia.
W ocenie Sądu złożenie wniosku o przyznanie prawa pomocy przed upływem terminu podanego w piśmie informacyjnym do dokonania opłaty sądowej, nie czyni niebyłym wcześniejszego wezwania do uiszczenia opłaty, nie przerywa także biegu terminu wskazanego w zarządzeniu, w związku z czym, zdaniem Sądu, wniosek o przyznanie prawa pomocy należało uznać za spóźniony.
Na to postanowienie złożono zażalenie, podnosząc między innymi kwestie dotyczące sprawy ze skargi D. W..
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego, a tym samym realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku (Dz. U. z 1993r., nr 61, poz. 284 ze zm.).
Instytucja "prawa pomocy" ma zatem na celu ułatwienie najuboższym dochodzenia swych słusznych praw w sprawach dotyczących ich żywotnych interesów.
Zgodnie z art. 243 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych. Z przepisu tego wynika zatem, że wniosek o przyznanie prawa pomocy strona może złożyć przed wszczęciem postępowania lub w jego toku - w każdym czasie, aż do zakończenia postępowania prawomocnym wyrokiem. W szczególności strona może złożyć taki wniosek po otrzymaniu wezwania do uiszczenia opłaty sądowej.
W związku z powyższym uznać należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu naruszył prawo, bowiem przed rozpoznaniem wniosku o przyznanie prawa pomocy odrzucił zażalenie z tego tytułu, że nie zostało ono opłacone.
Dlatego też, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 29 października 2007r., należało uchylić.
Naczelny Sąd Administracyjny pragnie podkreślić, że niniejszym postanowieniem dokonano wyłącznie oceny prawidłowości postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 29 października 2007r., zatem merytoryczne kwestie dotyczące sprawy ze skargi D. W., nie mogły być rozpoznane w niniejszej sprawie.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł, jak w sentencji.