Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym Przewodniczący Sędzia NSA Marek Stojanowski po rozpoznaniu w dniu 9 września 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z.S. na punkt 2 postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 lipca 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 327/08 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Z. S. i W. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie opinii w sprawie podziału nieruchomości postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 30 maja 2008 r., sygn. I SA/Wa 327/08, referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przyznał Z. S. prawo pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata oraz odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Z. S. i W. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie opinii w sprawie podziału nieruchomości.
Od powyższego postanowienia, Z. S. złożył sprzeciw.
Art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) stanowi, że w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
W oparciu o ten przepis, postanowieniem z dnia 11 lipca 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 327/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał Z. S. prawo pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata oraz odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że skarżący nie wykazał niemożności poniesienia pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Sąd podał, że choć z danych zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz nadesłanych wyjaśnień wynika, że wnioskodawca ponosi dość wysokie koszty związane z leczeniem jego i jego żony oraz utrzymaniem mieszkania i domu po rodzicach, to jednak bezsprzecznym jest także, iż skarżący uzyskuje wraz z żoną stały, stosunkowo wysoko dochód w wysokości [...] zł netto miesięcznie, a ponadto posiada różnego rodzaju nieruchomości, w tym mieszkanie o powierzchni [...] m2 oraz działkę rekreacyjną. W związku z tym Sąd uznał, że nie można przyjąć, iż Z. S. jest osobą ubogą, pozbawioną środków do życia, a do takich właśnie przypadków powinno się sprowadzać udzielenie prawa pomocy.
Na powyższe postanowienie Z. S. złożył zażalenie, podtrzymując argumenty zawarte w złożonym wcześniej sprzeciwie, wskazując ponadto, że obecnie musi wpłacić 200 zł kosztów sądowych w sprawie karnej o wznowienie postępowania przeciw dłużnikowi, który przekazał cały swój majątek na rzecz swojej żony, aby uniemożliwić komornikowi ściągnięcie długu.
Naczelny Sąd administracyjny zważył, co następuje:
zgodnie z art. 245 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.
Natomiast w myśl § 3 tego przepisu, prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Oznacza to, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma charakter wyjątkowy, stosowana jest jedynie w przypadkach, gdy skarżący znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację nie mogą uiścić kosztów sądowych, bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny.