Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Mazur po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z.W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 18 września 2013 r., sygn. akt II SAB/Lu 539/13 odmawiające przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Z.W. na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie nierozpoznania wniosku z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie świadczeń z pomocy społecznej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 18 września 2013 r., sygn. akt II SAB/Lu 539/13 odmówił przyznania Z.W. prawa pomocy. w sprawie ze skargi na bezczynność Wójta Gminy Niemce.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, iż skarżący złożył do sądu skargę na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie nierozpoznania jego wniosku z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie świadczeń z pomocy społecznej.
W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy Niemce wniósł o oddalenie skargi jako bezzasadnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy, wskazując na art. 247 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: "p.p.s.a.") czyli wymienioną w tym przepisie oczywistą bezzasadność skargi. Sąd I instancji wskazał, iż skarga Z.W. podlegała odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., gdyż została wniesiona z naruszeniem przepisu art. 52 § 1 p.p.s.a. Skarżący bowiem przed wniesieniem skargi do sądu nie wyczerpał środków zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w administracyjnym toku instancji - art. 37 § 1 k.p.a. Sąd I instancji wskazał, że skarżący wniósł bowiem zażalenie na bezczynność organu pierwszej instancji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie w dniu 9 lipca 2013 r., zaś skargę na bezczynność organu pierwszej instancji wniósł dwa dni później, tj.: 11 lipca 2013 r.. A zatem, do dnia wniesienia skargi na bezczynność kolegium nie upłynął miesięczny termin do rozpoznania przez ten organ zażalenia, wynikający z art. 35 § 3 k.p.a.
Na to postanowienie skarżący złożył zażalenie, wnosząc o jego uchylenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd I instancji niezasadnie uznał, że w sprawie zachodzi oczywista bezzasadność skargi.
Wskazać bowiem należy, że skarga do sądu administracyjnego na bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania co do zasady musi być, w myśl art. 52 § 1 i § 2 p.p.s.a., poprzedzona środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej. Oznacza to, że skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie.
Kodeks postępowania administracyjnego w art. 37 § 1 przewiduje taki środek zaskarżenia, który służy do zwalczania bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania w postaci zażalenia do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Zatem warunkiem skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego na bezczynność organu administracji jest uprzednie złożenie zażalenia (wezwania do usunięcia naruszenia prawa) w trybie art. 37 § 1 k.p.a. Regulacja zawarta w tym przepisie ma na celu zwalczanie bezczynności organu pierwszej instancji w merytorycznym załatwieniu sprawy zawisłej przed tym organem. Zażalenie, o którym mowa w art. 37 § 1 k.p.a., nie ma charakteru środka zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym. Służy ono jedynie zakwestionowaniu przekroczenia ustawowego maksymalnego terminu załatwienia sprawy (art. 35 i art. 36 k.p.a.). Stanowisko organu wyższego stopnia wyrażone w trybie art. 37 § 1 k.p.a. ma charakter incydentalny (wpadkowy), nie rozstrzyga sprawy co do istoty, a także nie kończy postępowania w sprawie. Niezależnie zatem od pozytywnego lub negatywnego stanowiska organu wyższego stopnia, strona może wnieść skargę na bezczynność organu. Z tych też względów, złożenie zażalenia w trybie art. 37 § 1 k.p.a. stanowi wyłącznie warunek formalny do wniesienia przez osobę zainteresowaną skargi do sądu administracyjnego na bezczynność organu. W sprawach bezczynności organu istotne znaczenie ma nie tyle sposób rozpatrzenia zażalenia złożonego w trybie art. 37 k.p.a., ale sam fakt dopełnienia takiej czynności przez stronę. Złożenie takiego zażalenia wywiera więc skutek wyczerpania przez stronę przysługujących jej środków zaskarżenia (art. 52 § 1 p.p.s.a.), a tym samym umożliwia skuteczne wniesienie skargi na bezczynność organu pozostającego w zwłoce i niepodejmującego w ustawowym terminie aktów wymienionych w art. 3 § 2 pkt 1 - 3 p.p.s.a. W sprawach skarg na bezczynność nie ma zatem znaczenia, jaki okres upłynął pomiędzy zażaleniem wniesionym w trybie art. 37 § 1 k.p.a. a skargą do sądu administracyjnego. Warunkiem formalnym skargi jest bowiem wyłącznie złożenie takiego zażalenia.
Stwierdzić zatem należy, że skarga Z.W. na bezczynność Wójta Gminy Niemce w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie świadczeń z pomocy społecznej jest dopuszczalna, ponieważ skarżący przed skierowaniem skargi do Sądu wniósł zażalenie do organu wyższego stopnia K-12 akt sądowych). Spełniła zatem warunek określony w art. 52 § 1 p.p.s.a. Po wyczerpaniu przez skarżącego trybu zażaleniowego określonego w art. 37 k.p.a. wniesienie skargi do sądu administracyjnego na bezczynność organu pierwszej instancji było zatem skuteczne.
W tej sytuacji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zobowiązany będzie do przesłania skarżącemu urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy, jego rozpatrzenia i ustalenia, czy zachodzą przesłanki określone w art. 246 § 1 p.p.s.a.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.