Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2013r. na posiedzeniu niejawnym wniosku R. W. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie rzecznika patentowego w sprawie ze skargi R. W. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie: określenia kwoty długu celnego, podatku akcyzowego, opłaty paliwowej oraz podatku od towarów i usług postanawia: odmówić skarżącemu zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia rzecznika patentowego
Wnioskiem z dnia 17 listopada 2013r. skarżący R. W. zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych w tym wpisu sądowego w wysokości 100 zł oraz o ustanowienie rzecznika patentowego. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną i synem. Skarżący pracuje i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 4.000 zł, jego żona otrzymuje rentę w wysokości 654 zł. Łączny dochód rodziny wynosi 4.654 zł. Wnioskodawca jest współwłaścicielem garażu. Innego majątku nie posiada. Żona jest drugim współwłaścicielem garażu.
Argumentując wniosek skarżący wskazał, iż żona jest osobą niepełnosprawną po wylewie i operacji, syn jest uczniem szkoły ponadgimanazjalnej. Dodatkowo wskazał, iż wysokość wpisu w niniejszej sprawie jest zbliżona do wartości kwestionowanego zabezpieczenia celnego. Przedmiotową wartość przewyższy natomiast po dodaniu kosztów związanych ze stawiennictwem skarżącego w Sądzie oraz kosztów korespondencji.
Rozpoznając niniejszy wniosek wskazać należy, iż zgodnie z treścią przepisu art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm.), powoływanej dalej jako p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części, albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków, lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.), w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
Powołane przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie.
W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą Budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Przez uszczerbek utrzymania koniecznego dla strony i jej rodziny, o którym mowa w przytoczonym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej w taki sposób, iż strona nie jest w stanie zapewnić sobie i rodzinie minimum warunków socjalnych (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 listopada 2011 r., sygn. akt I OZ 844/11, publ. CBOIS). Nie wystarczy zatem wykazanie przez stronę, że poniesienie kosztów postępowania pogorszy sytuację materialną jej i jej rodziny. Strona wykazać powinna, że posiadane środki są tak skromne, że uiszczenie tych kosztów spowoduje uszczerbek w wydatkach na zaspokojenie najniezbędniejszych ich potrzeb, a ponadto, że środki, którymi dysponuje nie dają możliwości poczynienia jakichkolwiek oszczędności, które mogłyby być przeznaczone na ten cel. Prawo pomocy, zwane potocznie prawem ubogich, stanowi bowiem instytucję wyjątkową, dlatego też powinno być przyznawane wyłącznie, gdy strona istotnie nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a zdobycie środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym było i jest dla niej obiektywnie niemożliwe. W konsekwencji, jeżeli strona ma środki majątkowe, a w szczególności posiada stały miesięczny dochód przewyższający ustalone minimalne wynagrodzenie za pracę, bądź też posiada majątek, szczególnie nieruchomości, to powinna partycypować w kosztach postępowania (zob. M. Niezgódka-Medek, [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 725-728 i powołane tam orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego).