Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Cezary Pryca Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz Sędzia del. WSA Cezary Kosterna (spr.) po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej wniosku Naczelnika Urzędu Skarbowego w Otwocku z dnia [...] września 2017 r. nr [...] o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Prezydentem Miasta Stołecznego Warszawy a Naczelnikiem Urzędu Skarbowego w Otwocku w przedmiocie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego postanawia: wskazać Starostę Otwockiego jako organ właściwy do rozpatrzenia sprawy.
Wnioskiem z 12 września 2017 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Otwocku (dalej: Naczelnik US) na podstawie art. 4 i art. 15 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2017 poz. 1369 ze zm. dalej: ppsa) wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Prezydentem Miasta Stołecznego w przedmiocie wskazania organu właściwego do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego do majątku zobowiązanego zamieszkałego w Otwocku na podstawie wystawionego przez Urząd Pracy Miasta Stołecznego Warszawy tytułu wykonawczego nr [...] wystawionego na zaległości z tytułu zwrotu pomocy udzielonej na spłatę kredytu mieszkaniowego.
Tytuł wykonawczy dotyczył należności wynikającej z przepisów ustawy z dnia 19 czerwca 2009 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz.U. 2009 nr 115 poz. 964 ze zm., dalej: ustawa o pomocy w spłacie kredytów). Tytuł wykonawczy został skierowany do Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy (dalej: Prezydent). Następnie Prezydent na podstawie art. 19 § 2 i art. 22 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. 2016 poz. 599, dalej: upea) oraz art. 19 i art. 65 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2016 poz. 23, dalej: kpa) przekazał tytuł wykonawczy Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Otwocku. Ten z kolei przekazał tytuł wykonawczy Staroście Otwockiemu wskazując jako podstawę jego właściwości art. 17 pkt 2 ustawy o pomocy w spłacie kredytów.
Starosta Otwocki przekazał tytuł ponownie Naczelnikowi US w Otwocku podnosząc, że organ ten kwestionując swoją właściwość powinien wszcząć spór kompetencyjny przed sądem administracyjnym.
W tej sytuacji Naczelnik US w Otwocku skierował wniosek o rozstrzygniecie sporu kompetencyjnego do Naczelnego Sądu Administracyjnego twierdząc, że nie jest organem właściwym do prowadzenia przedmiotowego postępowania egzekucyjnego.
W odpowiedzi na wniosek Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy wniósł o wskazanie jako organu właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego w Otwocku.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zgodnie z art. 19 kpa w zw. z art.18 upea organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Brak właściwości organu powoduje niemożliwość prowadzenia przez organ postępowania egzekucyjnego. Dla ustalenia administracyjnego organu egzekucyjnego uprawnionego do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych decydujące znaczenie mają przepisy regulujące właściwość rzeczową i miejscową. Właściwość rzeczowa organów została uregulowana w art. 19 upea. Art. 19 § 1 tej ustawy stanowi, że "z zastrzeżeniem § 2-8, naczelnik urzędu skarbowego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych...". Nie ulega więc wątpliwości, że w świetle art. 19 § 1 upea organem uprawnionym do stosowania w całości lub części określonych w tej ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym jest - co do zasady - naczelnik urzędu skarbowego. Wyjątek od powyższej zasady został uregulowany m.in. art. 19 § 8 upea, zgodnie z którym organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej może być inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami. W rozpoznawanym przypadku chodzi o art. 17 ust. 2 ustawy o pomocy w spłacie kredytów. Zgodnie z tym przepisem egzekucję należności z tytułu zwrotów pomocy, o których mowa w art. 13, 14 i 16 prowadzi starosta w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Skoro starosta uprawniony został - na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy o pomocy w spłacie kredytów - do egzekwowania należności, a więc podejmowania czynności egzekucyjnych, to tym samym uzyskał on przymiot organu egzekucyjnego w rozumieniu art. 19 § 8 upea.
Właściwość miejscową określa przy tym art. 22 § 2 upea, zgodnie z którym właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych z praw majątkowych lub ruchomości ustala się według miejsca zamieszkania zobowiązanego.
W tej sytuacji należało uznać, że organem uprawnionym do określenia i pobierania należności pieniężnych z tytułu pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę jest Starosta Otwocki, z uwzględnieniem właściwości miejscowej wynikającej z miejsca zamieszkania zobowiązanego.
Z przedstawionych wyżej względów, podzielając ugruntowane stanowisko wyrażone w orzecznictwie Izby Finansowej i Gospodarczej Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienia z 1 lutego 2013 r., II GW 18/12; II GW 19/12, II GW 22/12 oraz postanowienie z 25 czerwca 2008 r., sygn. akt II FW 2/08, postanowienie NSA z 22 września 2011 r., sygn. akt II FW 3/11, postanowienie NSA z 17 listopada 2011 r., sygn. akt II FW 4/11, postanowienie NSA z 23 maja 2013 r. sygn. akt I FW 28/12) Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 15 § 2 ppsa rozstrzygnął omawiany spór kompetencyjny, wskazując Starostę Otwockiego jako organ właściwy do prowadzenia egzekucji administracyjnej należności na podstawie wskazanego wyżej tytułu wykonawczego.