Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Krystyna Anna Stec po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 20 lutego 2008 r. sygn. akt V SA/Wa 1847/07 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi I. R. im. prof. dr hab. med. E. R. w W. na decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] marca 2007 r. nr [...] w przedmiocie przyznania dotacji podmiotowej na finansowanie podstawowej działalności statutowej postanawia: oddalić zażalenie
Postanowieniem z dnia 20 lutego 2008 r., sygn. akt V SA/Wa 1847/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. przyznał I. R. im. prof. dr hab. med. E. R. w W. prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie jego skargi na decyzję Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] marca 2007 r., nr [...] w przedmiocie dotacji podmiotowej na finansowanie podstawowej działalności statutowej.
Sąd orzekał w następującym stanie sprawy.
I. R. im. prof. dr hab. med. E. R. w W. złożył w dniu 11 maja 2007 r. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.
Postanowieniem z 3 października 2007 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w W. odmówił stronie skarżącej przyznania prawa pomocy.
Po rozpatrzeniu sprzeciwu, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. postanowieniem z 31 października 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 1847/07 odmówił Instytutowi przyznania prawa pomocy w zakresie kosztów sądowych, stwierdzając, iż skarżąca posiada na rachunku bankowym środki pieniężne w kwocie 509.281,78 zł co zdaniem Sądu przesądza o tym, że nie można mówić o wykazaniu braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.
Po rozpoznaniu zażalenia na powyższe orzeczenie Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 22 stycznia 2008 r., sygn. akt II GZ 8/08 uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sadowi Administracyjnemu w W. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym.
Uzasadniając swe rozstrzygnięcie NSA wskazał, iż w niniejszej sprawie o prawo pomocy wnosi podmiot o specyficznej formie - Instytut stanowiący jednostkę badawczo-rozwojową, co powoduje konieczność weryfikacji stanowiska dotyczącego wyznaczenia granic dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Naczelny Sąd Administracyjny powołał się na przepis art. 35 ustawy o finansach publicznych i wskazał, że jego treść wyklucza dowolność w dysponowaniu środkami, natomiast wprowadza wymóg planowego nimi gospodarowania. Ta cecha, jak wskazał NSA, odróżnia omawiane podmioty od tych, które działając na rynku gospodarczym mogą swobodnie dysponować własnymi środkami i w tym kontekście należałoby rozważyć twierdzenie strony, że w ustalonym planie finansowym nie posiada ona wystarczających środków na pokrycie nieplanowanych wydatków w postaci opłaty sądowej, a sam fakt posiadania przezeń środków na rachunku bankowym w wysokości 509.281,78 zł nie przesądza o posiadaniu wystarczających środków na pokrycie pełnych kosztów postępowania. Sąd drugiej instancji wskazał także na kwestię realnej możliwości ściągnięcia należności krótkoterminowych objętych wierzytelnościami i że przedwczesne byłoby rozstrzygnięcie tego zagadnienia poprzez przyjęcie w oderwaniu od realiów, że istnienie nieuregulowanych jeszcze należności pieniężnych gwarantuje stronie posiadanie środków na pokrycie pełnych kosztów postępowania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. rozpoznając ponownie sprawę stwierdził, że stosownie do treści przepisu art. 190 p.p.s.a. sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Mając na uwadze powyższe, Sąd przeanalizował wniosek złożony na urzędowym formularzu PPF z 11 maja 2007 r. z uwzględnieniem zarówno obciążeń finansowych, jakie strona skarżąca będzie zobowiązana ponieść w postępowaniu, jak i jej możliwości finansowych. Oceniając możliwości finansowe Instytutu Sąd wziął pod uwagę stan środków pieniężnych zgromadzonych na jego rachunku bankowym oraz fakt, że jest on jednostką badawczo-rozwojową należącą do sektora finansów publicznych, w którym obowiązuje dyscyplina finansów publicznych. Zgodnie z oświadczeniem Instytutu w jego planie finansowym nie zostały ustalone żadne środki na cele związane z pokryciem kosztów sądowych w niniejszej sprawie.