Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jerzy Sulimierski po rozpoznaniu w dniu 28 października 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia M. W., A. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w R. z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Rz 896/06 w zakresie odmowy wyłączenia sędziów w sprawie ze skargi M. W., A. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] lipca 2006 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego w sprawie umorzenia postępowania administracyjnego w części dotyczącej wydobywania kopaliny bez wymaganej koncesji postanawia: oddalić zażalenie
Postanowieniem z dnia 3 lipca 2008 r. sygn. akt II SA/Rz 896/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny w R. po rozpoznaniu wniosku M. W. odmówił wyłączenia sędziego NSA R. B., sędziego WSA J. Z. oraz sędziego WSA R. S. od orzekania w sprawie o sygn. akt II SA/Rz 896/06, ze skargi M. W. i A. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] lipca 2006 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego w sprawie umorzenia postępowania administracyjnego w części dotyczącej wydobywania kopaliny bez wymaganej koncesji. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że złożony do protokołu rozprawy wniosek M. W. o wyłączenie sędziów był niezasadny, gdyż nie podano w nim okoliczności, mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności wskazanych sędziów. Sędziowie złożyli ponadto pisemne wyjaśnienia, z których jednoznacznie wynika, że w ich ocenie nie zachodzą przesłanki przemawiające za wyłączeniem ich od orzekania w niniejszej sprawie.
Na powyższe postanowienie M. i A. W. złożyli zażalenie, domagając się jego uchylenia i wyłączenia wymienionych powyżej sędziów od rozpoznania sprawy o sygn. akt II SA/Rz 896/06. W uzasadnieniu podniesiono, że działania sędziów, podjęte na rozprawie w dniu 6 czerwca 2008 r., zmierzały do rozpoznania sprawy, pomimo iż skarżący pozbawieni zostali pomocy prawnej ze strony pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Pełnomocnikowi temu zmuszeni byli bowiem cofnąć udzielone pełnomocnictwo, ze względu na jego działanie na ich szkodę (brak ustosunkowania się do zaskarżonych decyzji, niezawiadomienie ich o terminie rozprawy).
W ocenie skarżących, przedstawione okoliczności spowodowały powstanie uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności orzekających w sprawie sędziów: R. S., J. Z. i R. B. Działanie sędziów miało na celu pozbawienie skarżących pomocy prawnej po to, by nieznajomość przepisów prawa uniemożliwiła im skuteczną reakcję na niezgodne z prawem, nieobiektywne i krzywdzące dla nich decyzje. Skarżący podnieśli ponadto, że sędzia R. S. w przeszłości wydał już postanowienie pozbawiające pomocy prawnej A. W. w sprawie o sygn. SA/Rz 1251/03, pozostającej w ścisłym związku z niniejszą sprawą. Odnośnie sędziego J. Z. skarżący stwierdzili, że w sprawie o sygn. II SA/Rz 442/05 również pozbawiła ona prawa pomocy M. W., mimo iż spełniała ona warunki do jej ustanowienia.
W zażaleniu podniesiono ponadto, że sytuacja finansowa skarżących ulega dalszemu pogorszeniu z uwagi na zwiększone nakłady finansowe na leczenie A. W. W związku tym wniesiono o zwolnienie od opłaty od zażalenia.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.
Na wstępie podnieść należy, że instytucja wyłączenia sędziego ma charakter gwarancji procesowej jego bezstronności w konkretnym postępowaniu. Wyłączenie sędziego ma zatem służyć stworzeniu takich warunków sprawowania urzędu sędziowskiego, w których, z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości, wyeliminowana zostanie możliwość orzekania w sprawie przez sąd, którego skład budzi wątpliwości co do bezstronności. Zapewnia to realizację konstytucyjnej zasady prawa obywatela do bezstronnego sądu (art. 45 Konstytucji RP).