Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Rafał Batorowicz po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Z. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 25 sierpnia 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 491/08 w zakresie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi Z. B. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w K. z dnia [...] lutego 2008 r., Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych postanawia: oddalić zażalenie
Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 491/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. oddalił wniosek Z. B. o zwolnienie go od kosztów sądowych oraz o ustanowienie mu adwokata w sprawie ze skargi Z. B. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w K. z dnia [...] lutego 2008 r., Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekał w następującym stanie sprawy:
W dniu 29 kwietnia 2008 r. Z. B. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata.
Oddalając powyższy wniosek postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2008 r. Sąd I instancji stwierdził, że pomimo wezwania skarżący nie przedstawił danych dotyczących swoich źródeł utrzymania, wysokości uzyskiwanych dochodów, jak również ponoszonych kosztów utrzymania gospodarstwa domowego. Okoliczności tych skarżący w żaden sposób nie wyjaśnił, mimo, że to na nim właśnie spoczywał ciężar dowodu, że spełnia przesłanki przyznania prawa pomocy. Nieudzielanie przez skarżącego informacji spowodowało, iż niewyjaśnione pozostały podstawowe okoliczności dotyczące jego sytuacji majątkowej.
W związku z tym po analizie akt sprawy Sąd I instancji stwierdził, że skarżący w postępowaniu nie przedstawił okoliczności faktycznych, z powodu których nie może uiścić kosztów sądowych oraz ustanowić pełnomocnika, a zatem nie wykazał zasadności przyznania mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Z uwagi na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w K., działając m.in. na podstawie przepisu art. 245 § 1 i 2 oraz art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., wniosek oddalił.
Od powyższego postanowienia Z. B. złożył zażalenie, w którym wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący podał, że w postanowieniu nie wskazano, na podstawie jakiego przepisu Sąd uznał, że wniosek należy oddalić, a także zaniechano podania jakich dowodów brakuje i dlaczego wskazane przez skarżącego zostały przez Sąd nieuznane.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Należy podkreślić, że zasadą postępowania sądowoadministracyjnego jest, stosownie do art. 199 p.p.s.a., ponoszenie przez stronę kosztów sądowych związanych ze swym udziałem w sprawie. Tak więc podmiot wnoszący skargę do sądu administracyjnego powinien partycypować w kosztach związanych z prowadzeniem postępowania. Instytucja prawa pomocy ma natomiast charakter wyjątkowy i jest przyznawana osobom charakteryzującym się trudną sytuacją materialną.
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Orzeczenie w tej sprawie Sąd wydaje zatem na podstawie oświadczeń strony mając na uwadze okoliczności podane w tym oświadczeniu i przedstawione przez stronę dowody. Sąd dokonuje oceny, czy spełnione zostały w sprawie przedmiotowe przesłanki, koniecznym jest jednak rzetelne przedstawienie przez stronę wszelkiej możliwej dokumentacji dotyczącej jej sytuacji materialnej, a zwłaszcza, gdy została do tego zobowiązana przez Sąd.
Na początku swoich rozważań Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia stwierdził, iż wskazane przez skarżącego okoliczności nie są dla Sądu wystarczające dla wyjaśnienia podstawowych okoliczności dotyczących sytuacji majątkowej skarżącego oraz podał, jakich konkretnie danych, mimo wezwania Sądu I instancji, skarżący nie wskazał. Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę dokonaną przez Sąd I instancji.
Na skarżącym, jak już podkreślono, spoczywa ciężar udowodnienia spełnienia przesłanek zaistnienia sytuacji, w której nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego słusznie Sąd I instancji ocenił brak przedstawienia żądanych informacji jako uniemożliwiający odtworzenie pełnego obrazu sytuacji majątkowej skarżącego i w konsekwencji odmówił Z. B. przyznania prawa pomocy. Także Naczelny Sąd Administracyjny, po dokonaniu analizy całości nadesłanych danych uznał, że rzeczywista sytuacja skarżącego nadal pozostaje nieznana. Należy zaś podkreślić, że Sąd nie jest zobowiązany do prowadzenia dalszego dochodzenia w sytuacji, gdy dane umożliwiające pełną ocenę stanu majątkowego nie są znane mimo istniejącego po stronie skarżącego ciężaru wykazania przesłanek przyznania prawa pomocy.
Mając na uwadze powyższe oraz na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, jak w sentencji.