Dnia 29 października 2019 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak Sędziowie: Sędzia NSA Małgorzata Masternak-Kubiak Sędzia del. WSA Piotr Broda (spr.) po rozpoznaniu w dniu 29 października 2019 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Dyrektorem Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu a Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w Rawiczu w sprawie sprawowania nadzoru budowlanego nad gazociągiem przesyłowym postanawia: odrzucić wniosek.
W dniu 6 marca 2019r. do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Rawiczu (dalej: PINB) wpłynęło pismo Starosty Rawickiego w sprawie przekazania według właściwości pisma A. dotyczącego naruszenia strefy kontrolowanej gazociągu DN500 relacji Z.-B.. Pismem z dnia [...] 2019r. PINB przekazał pismo A. do Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu celem załatwienia.
Pismem z dnia 18 lutego 2010 r. Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu złożył do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego. Jak podniósł przedmiotowy gazociąg jest gazociągiem kopalnianym, ale nie jest gazociągiem zakładu górniczego, bowiem nie został ujęty w planie ruchu zakładu górniczego. Dlatego też nie jest zaliczony do obiektów budowlanych zakładu górniczego, dla których organem administracji architektoniczno-budowlanej jak i nadzoru budowlanego byłby dyrektor okręgowego urzędu górniczego.
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Rawiczu w odpowiedzi na wniosek stwierdził, że nie posiada kompetencji do wykonania zadań z zakresu nadzoru nad gazociągiem kopalnianym, który jest gazociągiem wysokiego ciśnienia i na mocy ustawy Prawo geologiczne i górnicze został oddany pod nadzór dyrektora okręgowego urzędu górniczego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności wymaga zajęcia stanowiska kwestia właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozpoznania omawianego sporu kompetencyjnego. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozpoznania sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość normuje art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tekst jedn. Dz. U. z 2018r. poz. 1302 ze zm.), zwanej dalej "p.p.s.a.", którego regulacja jest zbieżna z art. 22 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2017r. poz.1257 ze zm.), zwanej dalej "k.p.a.". W myśl art. 4 p.p.s.a. sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Zgodnie zaś z art. 22 § 2 k.p.a. spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.
W świetle powołanych powyżej przepisów, właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego podlegają spory o właściwość oraz spory kompetencyjne, w których jeden z mogących wchodzić w grę organów ma status prawny jednostki samorządu terytorialnego. Taka sytuacja nie ma jednakże miejsca w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, gdyż żaden ze wspomnianych wyżej organów nie ma statusu prawnego jednostki samorządu terytorialnego.
W odniesieniu do organów jednostek samorządu terytorialnego pojęcie takich organów zostało zdefiniowane w art. 5 § 2 pkt 6 k.p.a. Stosownie do tego przepisu przez organy jednostek samorządu terytorialnego rozumie się organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nie jest organem zaliczanym do organów jednostek samorządu terytorialnego, gdyż jest on samodzielnym organem administracji rządowej. W powiecie nie działa on bowiem w imieniu starosty, lecz w imieniu własnym, na co wskazuje przepis art. 80 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane ( tekst jedn. Dz. U. z 2018r. poz. 1202 ze zm.). Podobnie, nie ma statusu jednostki samorządu terytorialnego Okręgowy Urząd Górniczy w Poznaniu, gdyż podlega on Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego, o czym przesądza art. 166 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. Prawo geologiczne i górnicze ( tekst jedn. Dz. U. z 2017r. poz. 2126 ze zm.). W świetle tego przepisu Prezes Wyższego Urzędu Górniczego jest organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do dyrektorów okręgowych urzędów górniczych oraz dyrektora SUG, a także sprawuje nadzór nad ich działalnością.
W tym stanie rzeczy powyższe względy przesądzają o braku właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego dla rozpoznania niniejszego sporu w świetle przepisów art. 22 k.p.a. oraz art. 4 p.p.s.a.
Na marginesie sprawy można wskazać, iż wprawdzie brak jest, przynajmniej publikowanego orzecznictwa, którego przedmiotem byłby spór kompetencyjny pomiędzy wyżej wymienionymi organami w zbliżonym stanie faktycznym sprawy. Niemniej w świetle piśmiennictwa spory o właściwość między terenowymi organami rządowej administracji zespolonej a terenowymi organami rządowej administracji niezespolonej, niezależnie od tego, czy są to organy w jednej jednostce podziału terytorialnego, czy też w różnych jednostkach, rozstrzyga minister właściwy do spraw administracji publicznej (por. A. Wróbel w [-] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz do art. 22 Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX, 2009, wyd. III, pkt 15, a także C. Martysz w [-] G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan, Komentarz do art. 22 Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX, 2007, wyd. II., pkt 6).
W tym stanie sprawy orzeczono jak w sentencji postanowienia, stosownie do art. 58 § 1 pkt 1 w związku z art. 64 § 3 i art. 15 § 2 p.p.s.a.