Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak /spr./ Sędzia NSA Zdzisław Kostka Sędzia NSA Małgorzata Stahl Protokolant Mariusz Szufnara po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między Wojewodą Świętokrzyskim a Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Kielcach w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w Pińczowie orzekającej o przekazaniu na rzecz Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, nieodpłatnie nieruchomości Skarbu Państwa na cele społeczne postanawia: oddalić wniosek.
Pismem z dnia 27 lipca 2009 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kielcach wniosło o rozstrzygnięcie sporu o właściwość z Wojewodą Świętokrzyskim i ustalenie, który organ jest właściwy jako organ wyższego stopnia do rozpatrzenia wniosku mieszkańców wsi Bogucice I i Bogucice II w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w Pińczowie z dnia 21 marca 1979 r. orzekającej o przekazaniu na rzecz Związku Ochotniczych Straży Pożarnych - Zarząd Miejsko-Gminny w Pińczowie, nieodpłatnie, nieruchomości Skarbu Państwa, oznaczonej jako działka nr 148 o pow. 5,48 ha, na czas nieograniczony, na cele niezwiązane z produkcją rolną tj. cele społeczne.
W uzasadnieniu stwierdziło, że Wojewoda Świętokrzyski postanowieniem z dnia 25 maja 2009 r. przekazał Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w Kielcach opisany wyżej wniosek wskazując, że organami wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej są samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. W świetle powyższego wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym jedynie wtedy, gdy tak stanowią ustawy szczególne.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze wyjaśniło, że w myśl przepisu art. 157 k.p.a. wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej rozpoznaje organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - to te organy. Przepis art. 17 k.p.a. określa organy wyższego stopnia. Kryteria zamieszczone w tym przepisie pozwalają na określenie kompetencji organu w obowiązującym stanie prawnym. Wątpliwości pojawiają się wówczas, gdy nastąpiła zmiana właściwości rzeczowej organów załatwiających tego typu sprawy, albo sprawy nie są już załatwiane w formie decyzji administracyjnej, bądź gdy dotyczy to decyzji wydanych w przeszłości przez zniesione organy, które w wyniku przeprowadzonych zmian strukturalnych zostały "zmienione lub zreformowane".
Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w doktrynie i orzecznictwie właściwość rzeczową organu do stwierdzenia nieważności decyzji należy przede wszystkim oceniać według przepisów prawa materialnego, które stanowiły podstawę ustalenia właściwości przy wydawaniu poddanej weryfikacji decyzji. W przypadku zmian w strukturze administracji publicznej ustala się w pierwszej kolejności organ, na który przeszła właściwość w danych sprawach, a dopiero potem określa się organ wyższego stopnia. W związku z tym podnieść należy, że przekazany do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach wniosek dotyczy rozstrzygnięcia wydanego przez organ, który przestał istnieć w wyniku dokonanej reformy administracji publicznej. Dodatkowo nie istnieje już w obowiązujących obecnie przepisach prawa podstawa wydania kwestionowanej decyzji. Wynika to z tego, że przedmiotowa decyzja wydana została w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie przekazywania nieruchomości rolnych i niektórych innych nieruchomości położonych na terenie gromad pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej (Dz.U. z 1969 r. Nr 1, poz. 1 ze zm.). Powyższe rozporządzenie zostało uchylone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1986 r. w sprawie zasad i trybu przekazywania między jednostkami gospodarki uspołecznionej państwowych nieruchomości rolnych i leśnych oraz niektórych innych nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolniczej i leśnej, a także właściwości organów w tych sprawach. (Dz.U z 1986 r. Nr 17, poz. 90). Następnie powyższe rozporządzenie utraciło moc wiążącą z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 107, poz. 464 ze zm.). Ustawa ta nie regulowała już przekazywania nieruchomości rolnych pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej na cele nierolnicze a zatem organy administracji publicznej utraciły właściwość do wydawania decyzji administracyjnych w tym zakresie. Aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700) regulująca zasady gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa stanowi, że zadania w tym zakresie realizuje od 1992 r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa (następnie Agencja Nieruchomości Rolnych). Ten rodzaj spraw, jest najbardziej zbliżony do spraw uregulowanych w rozporządzeniu, które stanowiło podstawę podjęcia zaskarżonej decyzji. Przedmiotem kwestionowanej decyzji Naczelnika Miasta i Gminy Pińczów z dnia 21 marca 1979 r. było bowiem zagadnienie obrotu (przekazania) nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.