Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Masternak - Kubiak po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia E. M. i W. M. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 15 września 2015 r. sygn. akt II SA/Gd 413/14 o oddaleniu wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi E. M. i W. M. na postanowienie Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Gdańsku z dnia [...] maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego w sprawie nakazu rozbiórki postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 15 września 2015 r. sygn. akt II SA/Gd 413/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił E. M. i W. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi E. M. i W. M.na postanowienie Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Gdańsku z dnia [...] maja 2014 r. nr [....] w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego w sprawie nakazu rozbiórki.
W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji podniósł, że we wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący wyjaśnili, iż pomoc adwokata jest im niezbędna do dalszego prowadzenia postępowania sądowego z powodu braku wymaganej wiedzy w tym zakresie. Strona nie jest w stanie sama sfinansować pomocy profesjonalnego pełnomocnika, gdyż jej możliwości finansowe na to nie pozwalają. Skarżący oświadczyli jednocześnie, że wraz z 19-letnim synem prowadzą trzyosobowe gospodarstwo domowe. Posiadają działkę rekreacyjną o powierzchni 401 m², lokatę bankową na kwotę 20.000 zł oraz trzy samochody: SEAT CORDOBA rocznik 2006 r. (o wartości 15.000 zł), TOYOTA YARIS rocznik 2006 r. (o wartości 16.000 zł) oraz ROVER rocznik 2000 r. (o wartości 8.000 zł). Wspólny miesięczny dochód małżonków wynosi około 6.340 zł. Skarżący od 2001 r. mieszkają w mieszkaniu wynajętym od Gdyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Postanowieniem z dnia 22 lipca 2015 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku oddalił wniosek skarżących o przyznanie prawa pomocy.
W sprzeciwie od ww. postanowienia strona stwierdziła, że jej sytuacja finansowa nie pozwala na skorzystanie z usług zawodowego pełnomocnika, którego koszty są na tyle wysokie, iż spowodowałyby konieczność wyzbycia się wszystkich zgromadzonych oszczędności.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalając wniosek E. M. i W. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym podniósł, że skarżący nie wykazali, iż nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i dla rodziny. Uzyskiwany przez wnioskodawców comiesięczny dochód z tytułu umów o pracę oraz z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w wysokości około 6.340 zł, a także posiadane przez nich oszczędności na lokacie bankowej w wysokości 20.000 zł z całą pewnością umożliwią poniesienie kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata.
Zażalenie na powyższe postanowienie wnieśli E. M. i W. M., domagając się jego zmiany poprzez przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu skarżący podkreślili, że ich sytuacja finansowa nie pozwala na skorzystanie z usług zawodowego pełnomocnika. W ocenie strony koszty usług prawnych są na tyle wysokie, że zlecenie prowadzenia sprawy adwokatowi oznaczałoby konieczność wyzbycia się przez skarżących wszystkich oszczędności.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego, a tym samym realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Jednakże prawo dostępu do sądu nie charakteru absolutnego i może być przedmiotem uzasadnionych prawnie ograniczeń. W przypadku, gdy dostęp jednostki do sądu jest ograniczony czy to przez działanie prawa, czy faktycznie, ograniczenie tego prawa nie będzie sprzeczne z cytowanymi wyżej przepisami Konstytucji i Konwencji, gdy ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa i gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu, oraz gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały. Stąd ograniczona ilość funduszy publicznych dostępna na udzielanie pomocy prawnej sprawia, że koniecznością systemu wymiaru sprawiedliwości jest przyjęcie procedury selekcji, a sposób, w jaki ta procedura funkcjonuje w poszczególnych sprawach, winien być pozbawiony arbitralności lub dysproporcjonalności i nie powinien rzutować na istotę prawa dostępu do sądu (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie P., C. i S. vs. Wielka Brytania nr 56547/00, opubl. Lex nr 75481).