Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łuczaj po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia adwokata T. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 marca 2015 r., sygn. akt VII SA/Wa 929/14 o odmowie przyznania wynagrodzenia za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy w sprawie ze skargi E. K. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Postanowieniem z dnia 6 marca 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania wynagrodzenia za zastępstwo procesowe udzielone na zasadzie prawa pomocy w sprawie ze skargi E. K. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, iż w przedmiotowej sprawie Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie wyznaczyła dla skarżącej pełnomocnika w osobie adw. T. P. Tylko jemu zatem może zostać przyznane wynagrodzenie na podstawie art. 250 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej zwana P.p.s.a. Sąd podkreślił, że złożone do akt sprawy w dniu 20 listopada 2014 r. pełnomocnictwo substytucyjne nie daje podstaw do uznania, że pełnomocnik substytucyjna stała się pełnomocnikiem pełnomocnika, który został wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie. Nie może tu mieć zatem zastosowania art. 39 pkt 4 P.p.s.a., zgodnie z którym pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z samego prawa umocowanie do odbioru kosztów postępowania. Przepis ten dotyczy bowiem kosztów należnych stronie postępowania, a nie pełnomocnikowi działającemu w ramach prawa pomocy. Udzielenie substytucji przez wyznaczonego pełnomocnika nie zwalnia go od udzielenia pomocy prawnej i nie oznacza, że substytut może wystąpić o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Udzielenie dalszego pełnomocnictwa powoduje powstanie określonego stosunku jedynie pomiędzy substytutem i stroną. Przyznanie wynagrodzenia wyznaczonemu pełnomocnikowi w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrotu niezbędnych i udokumentowanych wydatków następuje zatem wyłącznie na wniosek tego pełnomocnika.
Zażalenie na powyższe postanowieni wniesione zostało przez adwokata T. P., w imieniu którego działała adwokat A. K., z substytucji adwokata T. P., ustanowionego w sprawie w ramach przyznanego skarżącej prawa pomocy. Żalący domagał się uchylenia zaskarżonego orzeczenia, a postanowieniu zarzucono:
1. naruszenie art. 250 P.p.s.a. poprzez błędną wykładnię, stanowiącą zaprzeczenie całej wykształconej dotychczas praktyki korzystania z instytucji pełnomocnika substytucyjnego, a polegającą na przyjęciu, że na gruncie tego przepisu: "Przyznanie wynagrodzenia wyznaczonemu pełnomocnikowi w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrotu niezbędnych i udokumentowanych wydatków następuje zatem wyłącznie na wniosek tego pełnomocnika'', podczas gdy przepis ten stanowi jedynie o tym, że wynagrodzenie otrzymuje wyznaczony pełnomocnik z urzędu i wcale nie stanowi, że tylko wyznaczony pełnomocnik może złożyć wniosek o przyznanie kosztów z oświadczeniem, że opłaty nie zostały zapłacone;
2. naruszenie § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28/09/2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez błędną wykładnię, stanowiącą zaprzeczenie całej wykształconej dotychczas praktyki korzystania z instytucji pełnomocnika substytucyjnego, a polegającej na przyjęciu, że na gruncie tego przepisu "wymagane powołanym przepisem oświadczenie musi być złożone przez adwokata wyznaczonego przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie", podczas gdy przepis ten stanowi tylko, że wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu powinien zawierać oświadczenie, że opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części i wcale nie stanowi, że tylko adwokat wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie może takie oświadczenie złożyć;