Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska po rozpoznaniu w dniu 13 września 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia K. i M. Ch. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2013 r. sygn. akt IV SA/Wa 629/12 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi K. Ch. na postanowienie Głównego Lekarza Weterynarii z dnia [...] stycznia 2012 r. nr. [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia postanawia: oddalić zażalenie
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił M. i K. Ch. przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, iż skarżący wezwani zostali, na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a., do przedłożenia dokumentów ujawniających ich dochody oraz stan majątkowy. Sąd zażądał między innymi przedłożenia wyciągów z posiadanych rachunków bankowych, dokumentów wskazujących na wysokość ponoszonych wydatków oraz potwierdzających dochód osiągany z prowadzonej działalności gospodarczej. Strona nie przedłożyła jednak żądanych dokumentów, ograniczając się do złożenia ponowionego wniosku o przyznanie prawa pomocy. Sąd uznał, iż M. i K. Ch. nie wykonali wezwania i nie wykazali, aby nie byli w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, co stanowiło podstawę odmowy przyznania stronie prawa pomocy na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 ustawy P.p.s.a.
Zażalenie na to postanowienie wnieśli M. i K. Ch., domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia. W uzasadnieniu podnieśli, iż ich dochód z prowadzonego gospodarstwa rolnego wynosi 560 zł miesięcznie, a otrzymywane dopłaty, w ich ocenie, nie powinny być uwzględnianie przy ocenie osiąganego przez nich dochodu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zażalenie pozbawione jest usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 ustawy P.p.s.a. przyznanie prawa do pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Z powyższego wynika więc, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana jedynie wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Jednocześnie wykazanie, iż strona rzeczywiście znajduje się w takiej trudnej sytuacji spoczywa na niej samej. Zatem w jej interesie jest zarówno jak najobszerniejszy opis stanu majątkowego, finansowego i rodzinnego oraz realnych możliwości płatniczych, a także jak najściślejsza współpraca z Sądem, który dąży do tego, aby sytuację strony w pełni wyjaśnić.
Działania Sądu do uściślenia oświadczeń strony podejmowane są na podstawie art. 255 ustawy P.p.s.a., który stanowi, że w sytuacji, gdy oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, dodatkowo strona jest zobowiązana złożyć na wezwanie Sądu dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Konstrukcja przepisu art. 255 P.p.s.a. zakłada obowiązek współpracy wnioskodawcy z sądem.
M.i K. Ch., z uwagi na nieudokumentowanie wskazanych we wniosku danych o osiąganych dochodach i ponoszonych wydatkach, wezwani zostali przez Wojewódzki Sąd Administracyjny do przedłożenia dodatkowych dokumentów, które miały wyjaśnić w sposób dostateczny kwestię ich sytuacji majątkowej. Pomimo skutecznego wezwania strona nie przedłożyła żądanych dokumentów. Sąd I instancji uznał iż tym samym M. i K. Ch. nie wykazali w sposób dostateczny niemożności poniesienia pełnych kosztów postępowania. Ze stanowiskiem tym należy się zgodzić. Nieprzedłożenie dokumentów dotyczących osiąganych dochodów i ponoszonych wydatków uniemożliwiło w istocie dokonanie oceny sytuacji majątkowej, finansowej i rodzinnej strony, a jej działania stanęły na przeszkodzie w ewentualnym uwzględnieniu wniosku.
Z uwagi na podniesione powyżej okoliczności oraz brak wykazania przez stronę zaistnienia przesłanek do przyznania jej prawa pomocy w żądanym zakresie, jak również wobec niepodniesienia w zażaleniu zarzutów naruszenia prawa, Naczelny Sąd Administracyjny uznał zaskarżone postanowienie za wydane zgodnie z prawem i orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.