Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Grzegorz Czerwiński po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia "T." na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lipca 2014 r., sygn. akt VII SA/Wa 172/14 odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Stowarzyszenia "T." na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] listopada 2013 r., znak: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania postanawia: oddalić zażalenie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 15 lipca 2014 r., sygn. akt VII SA/Wa 172/14 oddalił wniosek Stowarzyszenia "T." o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi tego na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] listopada 2013 r., znak: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, że Stowarzyszenie powinno liczyć się z obowiązkiem ponoszenia kosztów sądowych i zabezpieczyć odpowiednie środki na ich pokrycie. Przerzucenie ciężaru funkcjonowania stowarzyszenia na Państwo, chociażby w ten sposób, aby uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych rodzi ten skutek, że w istocie działalność stowarzyszenia staje się finansowana ze środków publicznych co stanowi zaprzeczenie zasady, samodzielnego finansowania statutowych celów stowarzyszenia.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosło Stowarzyszenia "T.", zarzucając Sądowi I instancji naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. polegające na błędnym przyjęciu, że ustawową podstawą odmowy przyznania prawa pomocy jest fakt, iż skarżący ma potencjalną możliwość zgromadzenia środków finansowych na uczestniczenie w postępowaniach sądowych, które powinien był wcześniej przewidzieć. W konsekwencji wniesiono o uchylenie postanowienia Sądu I instancji i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne.
Zgodnie z treścią art. 246 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - dalej "p.p.s.a.") osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na jakiekolwiek koszty postępowania. Zaś w zakresie częściowym, gdy wykaże że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.).
Przyznanie prawa pomocy jest odstępstwem od ogólnej zasady ponoszenia przez stronę kosztów związanych z jej udziałem w sprawie. Zwolnienie z tego obowiązku może zatem nastąpić tylko w sytuacjach wyjątkowych, kiedy to strona nie z własnej winy pozbawiona jest środków niezbędnych na pokrycie tych kosztów. Przerzucenie ciężaru funkcjonowania stowarzyszeń na Państwo przez uzyskanie zwolnienia od kosztów sądowych, rodzi ten skutek, że faktycznie działalność tego stowarzyszenia zostaje finansowana ze środków publicznych, co przeczy zasadzie, iż stowarzyszenia prowadzą działalność na bazie własnego majątku (por. postanowienie NSA z dnia 2 marca 2012 r., sygn. akt I OZ 114/12).
Powszechnie akceptowany jest w orzecznictwie sądowoadministracyjnym pogląd, że osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie ma odpowiednich środków na poniesienie kosztów postępowania, ale także że nie posiada ich, chociaż podjęto wszelkie niezbędne działania zmierzające do ich pozyskania.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego prawidłowo uznał Sąd I instancji, że brak stałego źródła dochodów nie może przemawiać za uprzywilejowanym traktowaniem Stowarzyszenia, zwłaszcza, że można przyjąć, iż sama strona pozbawia się możliwości pozyskania środków finansowych nie podejmując żadnych kroków w celu ich zapewnienia na pokrycie ewentualnych kosztów związanych z prowadzoną działalnością. Dopiero bowiem, gdyby kroki te okazały się niewystarczające, Stowarzyszenie mogłoby skutecznie ubiegać się o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych w całości lub części. Okoliczności tej skarżące Stowarzyszenie nie wykazało, choćby poprzez uwidocznienie, że podejmowane działania w celu pozyskania środków nie przyniosły rezultatu.
Wobec powyższego Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.