Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Masternak - Kubiak po rozpoznaniu w dniu 27 września 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J. K. i W. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 30 lipca 2012 r., sygn. akt III SA/Kr 75/12 zwalniające J. K. i W. K. od kosztów sądowych w ½ pełnej wysokości tych kosztów oraz ustanawiające dla J. K. i W. K. adwokata w sprawie ze skargi J. K. i W. K. na uchwałę Rady Miejskiej w A. z dnia [...] listopada 2011 r., Nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności wyboru sołtysa w Sołectwie R. postanawia: oddalić zażalenie.
W niniejszej sprawie miał zastosowanie art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), stanowiący, że w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Postanowieniem z dnia 30 lipca 2012 r., sygn. akt III SA/Kr 75/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zwolnił J. K. i W. K. od kosztów sądowych w ½ pełnej wysokości tych kosztów (pkt 1) oraz ustanowił dla nich adwokata (pkt 2).
Sąd wskazał, że skarżący prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, a na ich dochód składają się dwie emerytury w łącznej kwocie 2201 zł. Z tej kwoty muszą opłacić media, lekarstwa i wyżywienie.
W związku z tym Sąd zwolnił skarżących od kosztów sądowych w ½ pełnej ich wysokości uznając, że są oni w stanie uiścić połowę kosztów sądowych, które na obecnym etapie postępowania sprowadzają się w do konieczności uiszczenia wpisu od skargi kasacyjnej, którego wysokość wynosi 150 zł. Zatem po zwolnieniu z połowy kosztów skarżący będą musieli uiścić kwotę 75 zł.
Jednocześnie Sąd uznał, że skarżący z posiadanych środków pieniężnych nie są w stanie pokryć wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.
W związku z tym Sąd stwierdził, że skoro wniesienie skargi kasacyjnej obwarowane jest przymusem adwokacko-radcowskim, to nieuwzględnienie wniosku skarżących w tym zakresie oznaczałoby pozbawienie ich prawa do sądu.
Wobec tego Sad postanowił ustanowić dla skarżących adwokata z urzędu.
Na postanowienie z dnia 30 lipca 2012 r. J. K. i W. K. złożyli zażalenie zaskarżając je w pkt 1, to jest w części zwolnienia od kosztów sądowych w ½ pełnej wysokości tych kosztów, domagając się całkowitego zwolnienia od kosztów.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 245 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.
W myśl § 2 tego przepisu, prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Natomiast § 3 powołanego przepisu, prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Oznacza to, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma charakter wyjątkowy, stosowana jest jedynie w przypadkach, gdy skarżący znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację nie mogą uiścić kosztów sądowych, bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania.
Podkreślić tu należy z całą stanowczością, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy (postanowienie NSA z dnia 18 czerwca 2004r. sygn. akt FZ 165/04).
Z punktu widzenia przepisu art. 245 § 1 w związku z art. 246 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien uwzględnić nie tylko bieżące dochody i wydatki wnioskodawcy i jego rodziny, ale również stan majątkowy. Zgodnie bowiem z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym kosztów sądowych.
Instytucja "prawa pomocy" ma zatem na celu ułatwienie najuboższym dochodzenia swych słusznych praw w sprawach dotyczących ich żywotnych interesów.
Z akt przedmiotowej sprawy nie wynika natomiast, aby skarżący bez uszczerbku utrzymania nie byli w stanie ponieść kosztów sądowych w ½ pełnej wysokości tych kosztów, które w niniejszej sprawie wynoszą 75 zł. Ani bowiem wskazany w formularzu PPF stan majątkowy skarżących, ani argumenty zażalenia nie uzasadniają zwolnienia od kosztów sądowych w całości.
W związku z tym uznać należy, że zaskarżone postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 30 lipca 2012 r., nie narusza obowiązującego prawa.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w postanowieniu.