1. Wyłączenie sądów powszechnych od rozpatrywania spraw ze stosunku pracy, także nawiązanego na podstawie decyzji administracyjnej w postaci aktu mianowania, zależy od tego, czy przepisy szczególne, regulujące stosunek pracy określonej kategorii pracowników, takie wyłączenie zawierają. W zakresie, w jakim takiego wyłączenia nie ma, dochodzenie realizacji prawa do ochrony sądowej w sprawach ze stosunku pracy, bez względu na formę jego nawiązania, następuje przed sądem powszechnym - sądem pracy.
2. Od dnia 19 maja 1993 r., to jest od dnia wejścia w życie zmiany par. 46 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych /Dz.U. 1993 nr 98 poz. 449/, dokonanej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 kwietnia 1993 r. /Dz.U. nr 35 poz. 155/, na decyzję w sprawie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem kolejowym mianowanym, wydaną przez kierownika jednostki nadrzędnej, nie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego /art. 196 par. 4 pkt 7 Kpa/. Rozpatrywanie sporów w takich sprawach należy od powyższej daty, stosownie do przepisów art. 5 i 242 par. 1 Kp oraz art. 1 i 2 par. 1 Kpc, do właściwości sądów powszechnych - sądów pracy.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił na podstawie art. 204 par. 1 Kpa skargę Krzysztofa W. na decyzję Dyrektora Generalnego PKP z dnia 30 września 1994 r. w przedmiocie rozwiązania stosunku pracy.
Naczelny Dyrektor (...) Okręgu Kolei Państwowych w K. decyzją z dnia 10 czerwca 1994 r., wydaną na podstawie par. 11 ust. 1 pkt 2 lit. "a" rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych /Dz.U. 1993 nr 98 poz. 449/, rozwiązał z pracownikiem kolejowym mianowanym, Krzysztofem W., stosunek pracy bez wypowiedzenia z dniem 21 czerwca 1994 r. z powodu choroby trwającej dłużej niż rok.
Dyrektor Generalny Polskich Kolei Państwowych, po rozpatrzeniu odwołania Krzysztofa W., decyzją z dnia 30 września 1994 r. zmienił powyższą decyzję w części dotyczącej daty rozwiązania stosunku pracy, ustalając ją na dzień 22 czerwca 1994 r.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Krzysztof W. wniósł o uchylenie w całości powyższych decyzji organów obu instancji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny, badając na posiedzeniu niejawnym dopuszczalność skargi, zważył, co następuje:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych /Dz.U. 1993 nr 98 poz. 449/ zostało wydane na podstawie art. 298 kodeksu pracy. Stosunek pracy pracowników kolejowych zatem jest stosunkiem pracy w rozumieniu przepisów kodeksu pracy, w tym art. 2, 5 i 9 tego kodeksu. Według art. 242 par. 1 Kp pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej.
Przepis art. 298 Kp upoważnia Radę Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia w sposób szczególny - odmiennie niż w kodeksie pracy - niektórych praw i obowiązków poszczególnych grup pracowników, w tym do wprowadzenia w stosunku do nich nawiązywania stosunku pracy na podstawie mianowania, a także do wyłączenia stosowania przepisów kodeksu o rozpatrywaniu sporów o roszczenia ze stosunku pracy i wprowadzenia odmiennego trybu rozpatrywania tych spraw. Według zaś art. 5 Kp, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.
Tryb rozpatrywania sporów o roszczenia ze stosunku pracy jest uregulowany w przepisach działu dwunastego kodeksu pracy /art. 242-265/. Należy przypomnieć, że w okresie od dnia 1 stycznia 1975 r., to jest od wejścia w życie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, do dnia 1 lipca 1985 r., to jest do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych /Dz.U. nr 20 poz. 85/, rozpoznawanie spraw dotyczących rozwiązania stosunku pracy należało w pierwszej instancji do komisji odwoławczych do spraw pracy /najpierw powiatowych, a później - po zniesieniu powiatów - terenowych/. Od dnia 1 lipca 1985 r. rozpatrywanie tych spraw w obu instancjach należy do właściwości sądów powszechnych - sądów pracy /rejonowych i wojewódzkich/.
Według art. 17 pkt 1, 2 i 3 powołanej ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r., ilekroć w obowiązujących przepisach jest /była/ mowa o: komisjach odwoławczych do spraw pracy - rozumie się przez to sądy rejonowe; o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych - rozumie się przez to sądy wojewódzkie; o sądach pracy - rozumie się przez to odpowiednio sądy rejonowe lub sądy wojewódzkie. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy przed sądami pracy /art. 262 par. 1 Kp/ jest uregulowane w szczególności w przepisach art. 459-477[7] kodeksu postępowania cywilnego.