Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy Michał Kujawa po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2018 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku D. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego do punktu przedszkolnego postanowił: 1) zwolnić od kosztów sądowych, 2) oddalić wniosek w pozostałym zakresie.
W dniu [...] kwietnia 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wpłynął wniosek (formularz PPF) D. M. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym tj.: zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata. Wniosek uzasadniła trudną sytuacją materialną. Prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe. Ma na utrzymaniu dwoje dzieci w wieku szkolnym, w tym jedno niepełnosprawne. Łączny miesięczny dochód gospodarstwa domowego wynosi [...] zł z tytułu świadczeń rodzinnych, świadczeń wychowawczych oraz alimentów. Oświadczyła, że nie posiada żadnego majątku, oszczędności oraz przedmiotów wartościowych. Wnioskodawczyni w pkt. 11 formularza PPF wskazała na zobowiązania i stałe wydatki, do których zaliczyć należy m.in. opłaty za media, leki, spłata rat zaciągniętych kredytów oraz koszty dowozu syna do przedszkola.
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zważył, co następuje:
Należy zaznaczyć, iż prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa ( art. 244 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, zwanej dalej p.p.s.a.).
Przepis art. 245 p.p.s.a. przewiduje możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika w sytuacji, kiedy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.) polega na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tyko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Następuje w sytuacji, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny.
W wyniku dokonanej analizy sytuacji finansowej strony skarżącej należało uznać, iż wnioskodawca wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania bez uszczerbku w swoim utrzymaniu. Wpływ na takie rozstrzygnięcie miało to, iż skarżąca ma na utrzymaniu dwoje dzieci w wieku szkolnym, w tym jedno niepełnosprawne, utrzymują się świadczeń rodzinnych, świadczeń wychowawczych oraz alimentów. Mając na uwadze powyższe ustalenia postanowiono zwolnić skarżącą od kosztów sądowych.
Odnosząc się natomiast do kwestii ustanowienia pełnomocnika należy przede wszystkim podkreślić, że ustanowienie pełnomocnika z urzędu na obecnym etapie postępowania sądowoadministracyjnego nie jest obowiązkowe i konieczne, ponieważ jak wynika z przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a.
Jednocześnie orzekający podziela w tym względzie stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zaprezentowane m.in. w postanowieniu z 27 maja 2008r., sygn. akt I FZ 154/08. Sąd ten wyraził pogląd, że ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu przed sądem administracyjnym pierwszej instancji możliwe jest jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Z uwagi na treść art. 134 i art. 140 § 1 p.p.s.a. nie jest uzasadniona obawa skarżącego, że bez udziału profesjonalnego pełnomocnika nie będzie w stanie prawidłowo bronić swojego interesu w postępowaniu sądowym. Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy ogłoszeniu wyroku, przewodniczący udzieli wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego. Podobnie wypowiedział się NSA w postanowieniu z 24 czerwca 2008 r., sygn. akt I FZ 240/08, wskazując, że oceniając zasadność wniosku o przyznanie pełnomocnika Sąd powinien uwzględnić procesową konieczność jego powołania, tj. powinien brać pod uwagę takie elementy jak: aktualne stadium postępowania, dotychczasowy sposób postępowania strony przed sądem, konieczność posiadania szczególnych uprawnień przy wykonywaniu czynności procesowych - przymus adwokacko-radcowski.
W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 oraz art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono jak w sentencji.