Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Agnieszka Dusza-Kasprzyk po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku F. B. o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi na postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia13 lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie ustalenia kandydata na nabywcę nieruchomości postanawia: odmówić przyznania wnioskodawcy prawa pomocy.
F. B. zwrócił się o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego. Ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wnioskodawcy wynika, że prowadzi on wspólne gospodarstwo domowe z żoną. Źródłem utrzymania małżonków jest emerytura wnioskodawcy w kwocie 1 717,94 zł netto oraz zasiłek pielęgnacyjny na małżonkę w kwocie 153 zł. Z wniosku wynika, że wnioskodawca posiada majątek w postaci nieruchomości gruntowej w G. o powierzchni 0,1229 ha. Oceniając ponoszone przez siebie co miesiąc wydatki, wnioskodawcy wyliczył, że utrzymują się one na poziomie 1801 zł (w tym zakup prasy około 150 zł, koszty przesyłek poleconych około 25 zł, baterie do aparatu 6 zł, dzienny koszt wyżywienia dwóch osób 54 zł, zakup odzieży, obuwia i środków czystości 69 zł ) Do wniosku załączono: kserokopię odcinka przekazu emerytury wnioskodawcy, z której wynika jej aktualna wysokość (1717,94 zł netto), zaświadczenie z ZUS wskazujące, że żona wnioskodawcy nie figuruje w ewidencji emerytalno-rentowej, kserokopie przekazu pocztowego zasiłku pielęgnacyjnego na małżonkę na kwotę 153 zł.
Zgodnie z brzmieniem art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, powoływaną dalej jako P.p.s.a.), prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. W myśl art. 246 § 1 pkt 1 ustawy przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Wskazane przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zatem, rzeczą wnioskodawcy, jako zainteresowanego, jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych przepisach. Tym samym, to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie referendarza w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę wykazane.
W ocenie rozpoznającego wniosek referendarza sądowego nie zasługuje on na uwzględnienie. Wpis sądowy w niniejszej sprawie wynosi 200 zł, zaś skarżący wskazał, iż koszt wyżywienia dziennego dwóch osób wynosi 54 zł. Nie sposób z tym się zgodzić. Referendarz sądowy także posiada rodzinę i dokonuje zakupów żywności. Z wyliczeń dokonanych w oparciu o dane własnych wydatków na żywność wynika, iż koszt dziennego wyżywienia członka rodziny referendarza wynosi 16 zł. Przyjmując, iż z uwagi na wiek skarżącego (87 lat) i jego małżonki (81 lat) koszty dziennego wyżywienia małżonków wynoszą 40 zł., zatem wówczas miesięczny koszt zakupu żywności wynosi 1200 zł. Doliczając do tego wskazany koszt zakupu prasy 150 zł, przesyłek 25 zł, bateria do aparatu słuchowego 6 zł to miesięczne koszty wskazane prze skarżącego wynoszą 1381 zł przy dochodzie 1870 zł. W ocenie referendarza uzyskiwany dochód pozwoli skarżącemu na uiszczenie wpisu sądowego w kwocie 200 zł.
Warto wskazać, że dostępność do Sądu z natury rzeczy wymaga posiadania środków finansowych, stąd też dla wydatków związanych z prowadzeniem procesu strona powinna znaleźć pokrycie w swoich dochodach przez odpowiednie ograniczenie innych wydatków, niebędących niezbędnymi dla jej utrzymania. Dopiero, gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały by się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa (por. postanowienie NSA z dnia 30 lipca 2009 r., sygn. akt I OZ 753/09, LEX nr 552409).
Odwołując się do wniosku skarżącego o ustanowienie radcy prawnego referendarz wskazuje, że ustanowienie radcy prawnego powinno następować jedynie wówczas, gdy istnieje niebezpieczeństwo, że brak profesjonalnej pomocy prawnej może pozbawić stronę możliwości obrony swoich praw. Takie niebezpieczeństwo nie zachodzi jednak w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym z uwagi na gwarancje procesowe przewidziane w art.134 § 1 i art. 140 § 1 P.p.s.a. (por. postanowienie WSA w Lublinie z dnia 24 maja 2006 r., II SA/Lu 603/05, niepubl.).
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, referendarz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. odmówił wnioskodawcy przyznania prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.