Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie: Przewodniczący Sędzia WSA Mariola Jaroszewska po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi E. N. i R. N. na postanowienie Wojewody z dnia 6 kwietnia 2020 r., nr [...] w przedmiocie wszczęcia postępowania w sprawie nieważności zaświadczenia i przyjęcia do wiadomości zgłoszenia robót budowlanych postanawia odrzucić skargę.
E.N. i R. N., reprezentowani przez syna - P. N., wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku pismo zatytułowane "zażalenie od decyzji Wojewody z dnia 6 kwietnia 2020 r., nr [...]". Jak wynikało z nadesłanych przez organ akt administracyjnych, ww. orzeczenie stanowiło postanowienie Wojewody o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności zawiadomienia Prezydenta Miasta z dnia 4 listopada 2011 r., nr [..], o przyjęciu do wiadomości zgłoszenia Wspólnoty Mieszkaniowej w sprawie robót budowlanych.
W odpowiedzi na ww. pismo skarżących organ wniósł o jego odrzucenie wskazując, że od zaskarżonego postanowienia Wojewody stronom przysługiwało zażalenie do organu wyższego stopnia, a więc Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, a nie skarga do sądu administracyjnego. Przedmiotowe zażalenie jest zatem niedopuszczalne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:
Skargę należało odrzucić.
W myśl art. 52 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm. - dalej p.p.s.a.) zasadą jest, że skargę do sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka. Ustawodawca wyjaśnił jednocześnie, że przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie (art. 52 § 2 p.p.s.a.).
Z powyższej regulacji wynika, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada, że postępowanie to nie powinno zastępować postępowania administracyjnego. Zatem kontrola sądowa nie może zostać skutecznie wszczęta, dopóki toczy się postępowanie administracyjne lub nie zostały wykorzystane środki weryfikacji w postępowaniu administracyjnym aktów, czynności, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania przez organ administracji, dostępne podmiotowi, który chce zainicjować postępowanie sądowoadministracyjne. Wyczerpanie środków zaskarżenia przed wniesieniem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego stanowi przesłankę dopuszczalności skargi (por. Knysiak-Sudyka Hanna, Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Komentarz i orzecznictwo, wyd. IV, WKP 2018).
W niniejszej sprawie przedmiotem zaskarżenia uczyniono postanowienie Wojewody wydane na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności aktu wydanego przez Prezydenta Miasta, działającego jako organ administracji architektoniczno-budowanej pierwszej instancji. Zgodnie z § 3 tego przepisu na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania (także w trybie nadzwyczajnym) przysługuje zażalenie. W myśl zaś art. 127 § 2 w zw. z art. 144 k.p.a. właściwy do rozpoznania zażalenia jest organ wyższego stopnia. Mając na uwadze, że w niniejszej sprawie Wojewoda orzekał jako organ administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, zgodnie z art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r., poz. 1186 ze zm.), organem wyższego stopnia właściwym do rozpoznania zażalenia był Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Takie też pouczenie zostało zawarte w kwestionowanym postanowieniu. Ponadto, jak wskazano w odpowiedzi na skargę, skarżący złożyli zarówno zażalenie skierowane do GINB, jak i skargę do sądu administracyjnego. Tymczasem skarga nie może być traktowana jako środek alternatywny kontroli legalności aktów administracyjnych w stosunku do kontroli instancyjnej i przed jej wniesieniem konieczne jest wyczerpanie określonego przez ustawodawcę trybu.
Wniesienie zaś skargi bez czerpania ww. trybu czyni tę czynność procesową niedopuszczalną, zgodnie z art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a.
W tym stanie rzeczy skarga podlegała odrzuceniu, na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., o czym orzeczono w sentencji postanowienia.
Odrzucenie niniejszej skargi nie pozbawia strony prawa zainicjowania kontroli legalności w przedmiocie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta, przy czym kontrola taka możliwa będzie dopiero w stosunku do postanowienia GINB, wydanego po rozpoznaniu zażalenia na kwestionowane postanowienie Wojewody z dnia 6 kwietnia 2020 r.