Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Stanisław Nitecki po rozpoznaniu w dniu 30 września 2019 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Sołtysa Sołectwa D. na rozporządzenie Wojewody Śląskiego z dnia [...] w przedmiocie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej odrzucić skargę
Pismem z dnia 25 lipca 2019 r. Sołtys Sołectwa D. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na wskazane w komparycji postanowienia rozporządzenie Wojewody Śląskiego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Merytoryczne rozpoznanie skargi jest możliwe, jeżeli skarga ta jest dopuszczalna podmiotowo i przedmiotowo oraz odpowiada wymogom formalnym i została wniesiona w ustawowym terminie. Uchybienie jednemu ze wskazanych wymogów skutkuje odrzuceniem skargi.
Rozpatrując przedmiotową sprawę w pierwszej kolejności należało zbadać,czy skarżący sołtys jest osobą uprawnioną do wniesienia skargi, czy posiada zdolność sądową w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Zgodnie z art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. z 2018 r., poz.1302 dalej: "P.p.s.a."), uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi (art. 50 § 2 P.p.s.a.). W art. 25 § 1 P.p.s.a. zamieszczono regulacje dotyczące zdolności sądowej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi wskazując, że osoba fizyczna, osoba prawna lub organ administracji publicznej mają zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (§ 1). Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej (§ 2). Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa (§ 3). Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób (§ 4).
Analizując status sołtysa i sołectwa należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym ( DZ. U 2019 r. poz. 506; dalej: u.s.g.).
Z treści art. 5 ust. 1 u.s.g. wynika, że gmina może tworzyć jednostki pomocnicze m.in. sołectwa. Zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 u.s.g. organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka, a podstawą jego działania są uchwały organu uchwałodawczego - zebrania wiejskiego. Sołtys jest więc organem właściwym do reprezentowania sołectwa.
Jednocześnie zauważyć należy, że jednostki pomocnicze nie posiadają osobowości prawnej oraz umocowania do samodzielnego występowania w obrocie prawnym. Osobowość taką posiada tylko gmina - art 2 pkt 2 u.s.g. Jednostka pomocnicza stanowi jedynie część większej struktury, jaką jest gmina i nie korzysta z analogicznej ochrony sądowej, jak jednostka samorządu terytorialnego. Ustawodawca nie przyznał jednostkom pomocniczym kompetencji publicznoprawnych, a kompetencje te określa jednostce pomocniczej wyłącznie gmina w statucie. Jednostka pomocnicza nie może być zatem samodzielnym podmiotem praw i obowiązków w sferze materialnego prawa administracyjnego. Brak regulacji prawnej w ustawie o samorządzie gminnym przyznającej sołectwu prawo do uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym na zasadach ustalonych w k.p.a. dla organizacji społecznych wyłącza także możliwość przyznania tym jednostkom pomocniczym gminy pozycji podmiotu na prawach strony w postępowaniu administracyjnym (por. wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2013 r. sygn. akt I OSK 1591/12; http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
W świetle wyżej poczynionych wywodów sołectwo jako jednostka pomocnicza gminy nie należy do żadnej z wymienionych w art. 25 P.p.s.a. grup. Brak osobowości prawnej i umocowania do samodzielnego występowania w obrocie prawnym skutkuje uznaniem, że sołectwo nie ma zdolności sądowej, a więc nie może być stroną w postępowaniu sądowoadministracyjnym, w tym także nie może wnieść skargi do sądu. Podobnie rzecz ma się z organami jednostek pomocniczych gminy, tj. jak rozpoznawanej sprawie z sołtysem, któremu również nie można przypisać legitymacji uprawniającej do wniesienia skargi od rozporządzenia wojewody.
Z akt sprawy wyraźnie wynika, że T. G. złożył skargę działając jako sołtys sołectwa D. W konsekwencji wniesienie skargi przez reprezentującego sołectwo sołtysa oznacza konieczność odrzucenia skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 p.p.s.a.