Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gliwicach - Łukasz Strzępek po rozpoznaniu w dniu 2 października 2012 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi B. U. i M. U. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie pozwolenia na budowę w kwestii wniosku skarżącej B.U. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata z urzędu postanawia: 1) zwolnić skarżącą od kosztów sądowych w całości, 2) ustanowić dla skarżącej adwokata z urzędu
Na druku urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy B.U. zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata z urzędu. Uzasadniając złożony wniosek skarżąca powołała się na trudną sytuację materialną, spowodowaną niskimi dochodami oraz faktem, że jako jedyna osoba uzyskująca dochód ma na swoim utrzymaniu niepracującego małżonka oraz dwoje pełnoletnich dzieci. Z treści formularza wynika, że rodzina wnioskodawcyzni posiada udziały (po 1/2) w dwóch nieruchomościach - budynku mieszkalnym o pow. 250 m2 położonym w M. oraz nieruchomości gruntowej o pow. 5700 m2 również położonej w M.. Strona zadeklarowała, że nie posiada żadnych oszczędności, papierów wartościowych ani też przedmiotów o wartości przekraczającej 3.000 euro. Jedynym dochodem uzyskiwanym w rodzinie B.U. jest jej wynagrodzenie za pracę, otrzymywane w kwocie 1000 zł netto. Z dokumentów przesłanych przez stronę na żądanie referendarza oraz wyjaśnień złożonych przez skarżącą w piśmie procesowym z dnia 21 września 2012 r. wynika, że przeciętne, miesięczne wydatki jej rodziny kształtują się na poziomie ponad 1000 zł (w miesiącach zimowych może być to nawet powyżej 1500 zł), a wynagrodzenie B. U. wynosi 857 zł netto miesięcznie (co wynika z nadesłanego do Sądu zestawienia elementów wynagrodzenia sporządzonego przez pracodawcę skarżącej). Z wyjaśnień skarżącej wynika, że zaistniałą różnicę pokrywa zapożyczając się okresowo u znajomych i spłacając zaciągnięte pożyczki w miarę możliwości.
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważono co następuje:
Przepis art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz.270 - zwana dalej P.p.s.a.) konstytuuje zasadę odpłatności postępowania sądowoadministracyjnego. Wyjątkiem od niej jest możliwość przyznania prawa pomocy, które stosownie do treści art. 245 §1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi może zostać przyznane stronie w zakresie całkowitym lub częściowym.
Przyznanie prawa pomocy w formie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia fachowego pełnomocnika z urzędu może nastąpić wobec osoby fizycznej, która wykaże że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania sądowego (art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Podkreślić trzeba, że instytucja prawa pomocy (a zwłaszcza w zakresie całkowitym, co ma miejsce w niniejszej sprawie) jest swoistą formą dotowania przez Skarb Państwa podmiotów, które ze względu na naprawdę nadzwyczaj trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść w pełni wymaganych prawem kosztów postępowania i brak środków finansowych stanowi przeszkodę uniemożliwiającą im dochodzenie swych praw przed sądem (por. postanowienie NSA z 25 kwietnia 2012 r. sygn. akt II FPP 2/12 - Lex nr 1145404).
Możliwość skorzystania z prawa pomocy jest uzależniona od tego, czy strona w należyty sposób wykaże, iż nie jest w stanie ponieść wydatków związanych z tym postępowaniem w całości lub w części. Nieprzypadkowo bowiem ustawodawca w art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. posłużył się zwrotem "wykaże". Oznacza to, że to na osobę ubiegającą się o przyznanie prawa pomocy został przerzucony ciężar przedstawienia swojej sytuacji materialnej w taki sposób, aby przekonać o zasadności złożonego wniosku. Instrumentem służącym wyjaśnieniu wątpliwości w tym zakresie jest wezwanie, o którym mowa w art. 255 P.p.s.a. Uzyskanie dodatkowego oświadczenia strony lub dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego w trybie art. 255 P.p.s.a. służy uzupełnieniu stanu wiedzy sądu o sytuacji strony (por. postanowienie NSA z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt II GZ 332/08 - System Informacji Prawniczej Lex nr 551914).
W realiach rozpoznawanej sprawy przedstawione przez stronę okoliczności, które znajdują oparcie w nadesłanych dokumentach wskazują na to, że wnioskodawczyni rzeczywiście może mieć znaczące problemy zarówno w uiszczeniu wpisu od skargi jak i w samodzielnym opłaceniu usług fachowego pełnomocnika. Zauważyć bowiem trzeba, że tylko B. U. jest osobą uzyskującą dochód w jej rodzinie, a jego wysokość jest stosunkowo niska (857 zł netto miesięcznie). Udokumentowane wydatki pochłaniają zaś ponad połowę wspomnianych środków (energia elektryczna - 375 zł miesięcznie, wywóz śmieci - 39 zł, dostawy wody - 30,72 zł). Do tego należy doliczyć nieudokumentowane przez stronę lecz prawdopodobne wydatki związane ze studiami dzieci, zakupem lekarstw, opału na zimę, czy też korzystaniem z internetu. W takiej sytuacji należy uznać, ze zachodzą okoliczności przewidziane w hipotezie art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., a wobec tego, w oparciu o art. 245 § 1 i § 2 P.p.s.a. w zw. z art. 246 § 1 pkt 1 tej ustawy, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. w związku z § 3 tego przepisu orzeczono jak w sentencji postanowienia.