Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. - Jarosław Piątek po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2013 r. w Gorzowie Wlkp. na posiedzeniu niejawnym wniosku R.O. o udzielenie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi na orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie przejścia gospodarstwa rolnego z mocy prawa na własność Państwa bez odszkodowania p o s t a n a w i a: 1. zwolnić skarżącego od ponoszenia kosztów sądowych, 2. ustanowić adwokata.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. postanowieniem z dnia 21 stycznia 2013 r. odrzucił skargę R.O. na orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa z dnia [...] listopada 1960 r. nr [...] w przedmiocie przejścia gospodarstwa rolnego z mocy prawa na własność Państwa bez odszkodowania i odmówił przyznania prawa pomocy z uwagi na oczywistą bezzasadność jego skargi.
29 stycznia 2013 r. do tut. Sądu wpłynęło zażalenie skarżącego na powyższe postanowienie odmawiające przyznanie prawa pomocy oaz wniosek o przyznanie prawa pomocy założony na urzędowym formularzu PPF w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.
Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 r. sygn. akt I OZ 140/03 oddalił przedmiotowe zażalenie.
W uzasadnieniu wniosku skarżący podał, że otrzymuje rentę która po potrąceniu wynosi 752 zł (netto) a jego żona pobiera rentę w wysokości 1.135,11 zł (netto). R.O. przedstawił ponoszone wydatki związane z eksploatacją mieszkania (czynsz - 374,56 zł, energia elektryczna 54,68 zł, gaz - 125,18 zł) i zakupem leków (124 zł). Skarżący oświadczył również, że spłaca pożyczkę (400 zł).
Wniosek zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst. jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 - dalej zwanej p.p.s.a.), prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania.
W myśl art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie całkowitym przysługuje osobie fizycznej wówczas, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika podatkowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.).
Instytucja pomocy prawnej jest wyjątkiem od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez same strony. Celem przyznania prawa pomocy jest zapewnienie realizacji konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które ze względu na brak odpowiednich środków nie są w stanie ponieść, miedzy innymi kosztów sądowych (wpisu) czy kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.
Należy podkreślić, iż co do zasady, prawo pomocy obejmuje osoby nie osiągające żadnych dochodów lub osiągające dochód wybitnie niski, który nie pozwala na uiszczenie kosztów, nawet przy poczynionych oszczędnościach w wydatkach koniecznych. Tak więc przepisy o prawie pomocy mają zastosowanie wyłącznie do osób, które mimo największych starań nie mogą poczynić oszczędności i ponieść kosztów postępowania sądowego.
Zwraca się także uwagę w literaturze, iż prawo pomocy ma służyć najuboższym, to jest podmiotom, dla których konieczność ponoszenia kosztów związanych z postępowaniem sądowym oznaczałaby faktyczne ograniczenie lub pozbawienie prawa do sądu (zob. H.Knysiak-Molczyk, Przesłanki przyznania prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Przegląd Prawa Publicznego 2007, nr 4, s. 36-39).