Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2012r. na posiedzeniu niejawnym wniosku A.O. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia 16 listopada 2011r. znak: [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji p o s t a n a w i a I. zwolnić skarżącą od kosztów sądowych, II. ustanowić dla skarżącej radcę prawnego, którego wyznaczy Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w K.
W dniu 29 lutego 2012r. skarżąca A.O. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze swej skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia [...] listopada 2012r. wydane w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
Strona skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych oraz ustanowienia radcy prawnego z uwagi na bardzo niskie dochody, a co za tym idzie - brak wystarczających środków, koniecznych do uiszczenia kosztów i ustanowienia pełnomocnika. Skarżąca wskazuje, iż jest osobą starszą, na emeryturze, schorowaną. Od lat pozostaje w stałym leczeniu.
Zdaniem orzekającego, wniosek strony skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie. Utrzymuje się z emerytury w kwocie 1 132,00 zł.
Z akt sprawy wynika, iż skarżąca posiada mieszkanie spółdzielcze o pow. 58 m2. Wnioskodawczyni nie wykazuje we wniosku o przyznanie prawa pomocy faktu posiadania wartościowych ruchomości czy też oszczędności. Do wniosku dołącza rachunki za energię elektryczną w wysokości 80,33 zł oraz zaświadczenie ZUS o wysokości emerytury.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych i przyznania kwalifikowanego zastępstwa prawnego stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane, gdy osoba wykaże, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.