Starszy Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2017r. na posiedzeniu niejawnym wniosku M. S. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 maja 2017r. znak: [...] w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy p o s t a n a w i a I. zwolnić stronę skarżącą od kosztów sądowych, II. ustanowić dla strony skarżącej adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka w [...].
W dniu 21 lipca 2017r. skarżący złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 maja 2017r. wydaną w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy.
Strona skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych oraz ustanowienia kwalifikowanego pełnomocnika z uwagi na bardzo niskie dochody, a co za tym idzie - brak wystarczających środków, koniecznych do uiszczenia kosztów i ustanowienia adwokata. Skarżący wskazuje, iż prowadzi gospodarstwo domowe z żoną i dwójką studiujących dzieci. Żona nie pracuje. Córka skarżącego jest nieuleczalnie chora. Rodzina utrzymuje się z renty inwalidzkiej skarżącego.
Zdaniem orzekającego, wniosek strony skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzi gospodarstwo domowe z bezrobotną małżonką oraz dwójką uczących się dzieci. Jak oświadcza - nikt w rodzinie - oprócz strony nie osiąga dochodu. Rodzina utrzymuje się z renty inwalidzkiej skarżącego w kwocie 1025 zł oraz pożyczek zaciąganych na kartach kredytowych. Obecne zadłużenie na kartach to kwota 6000 zł. Rocznie opłaty za media wynoszą ok. 6000 zł co daje miesięczne zobowiązania w sumie ok. 500 zł.
Z akt sprawy wynika, iż skarżący posiada dom o pow. 80 m2 o wartości ok. 300 000 zł posadowiony na działce 10 arowej, z prawem dożywocia dla matki i brata skarżącego bez możliwości sprzedaży. Strona nie wykazuje we wniosku o przyznanie prawa pomocy faktu posiadania wartościowych ruchomości czy też oszczędności.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych i przyznania kwalifikowanego zastępstwa prawnego stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane, gdy osoba wykaże, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.