Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2010 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J.S. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi J.S. na postanowienie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie kary z tytułu nielegalnego użytkowania rozbudowy budynku postanawia odmówić przyznania skarżącemu prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
J.S., skarżąc postanowienie o wymierzeniu mu 50000 zł kary z tytułu nielegalnego użytkowania rozbudowy budynku hurtowni "[...]" o pomieszczenie magazynowe, zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu wniosku podniósł, iż jego dochód miesięczny to średnio 10000 zł. Musi z niego w ciągu 2 lat spłacić zadłużenie wynoszące 100000 zł. Zalega też z płatnością faktur na kwotę ok. 100000 zł. Na utrzymaniu ma żonę. Z oświadczenia skarżącego wynika nadto, iż w skład majątku rodziny wchodzą: dom (200 m2), nieruchomość rolna (9 ha), dwupiętrowy biurowiec-magazyn oraz samochód osobowy m-ki "[...]" (2002 r.). Żona uzyskuje żadnego dochodu.
Biorąc pod uwagę przedstawione informacje uznano, iż zgłoszony wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.
Zwolnienie osoby fizycznej od kosztów sądowych bądź poszczególnych ich składników (opłat sądowych, wydatków) lub ich części, czyli przyznanie jej prawa pomocy w zakresie częściowym [art. 245 § 3 i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami), zwanej dalej w skrócie: "p.p.s.a."], stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia przez strony kosztów postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie (art. 199 p.p.s.a.). Następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
W rozumieniu tego przepisu nie wystarczy wykazanie przez stronę, iż poniesienie kosztów postępowania sądowego pogorszy jej sytuację materialną. Chodzi w nim bowiem o sytuację, w której posiadane środki są tak skromne, że uiszczenie tych wydatków spowoduje zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony w taki sposób, iż nie będzie ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych (patrz np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 marca 2009 r., sygn. akt I FZ 67/09, publ.
w internecie - http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).
Tym samym, tylko ci, którzy usiłując ponieść koszty postępowania pozbawiliby się niezbędnych (koniecznych) środków utrzymania, spełniają wymogi pozwalające na ich dotowanie przez Państwo. Dlatego też art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. odnosi się do osób nieposiadających jakichkolwiek dochodów, osób o wyjątkowo niskich dochodach, bądź znajdujących się w szczególnie ciężkiej sytuacji. Co do zasady nie ma on więc zastosowania w stosunku do osób osiągających dochody z własnej pracy i posiadających jakikolwiek majątek, nawet jeśli koszty w toczącym się postępowaniu stanowiłyby poważną kwotę w miesięcznym budżecie rodziny. Przyznanie prawa pomocy powinno sprowadzać się do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe. A zatem strona, która dysponuje wolnym od obciążeń majątkiem oraz stałym comiesięcznym dochodem, powinna pokryć wydatki związane ze swym udziałem w postępowaniu sądowym bez pomocy państwa
(por. np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 maja 2008 r., sygn. akt II GZ 112/08, publ. w Internecie - http:// orzeczenia.nsa.gov.pl/). Trzeba zwrócić uwagę na fakt, iż opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od nich stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli (tak Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w postanowieniu z 5 listopada 2009 r., sygn. akt II FZ 374/09, publ.
w Internecie na w/w stronie).
Powodem takim nie może być konieczność wywiązania się ze zobowiązań cywilnoprawnych, których powstanie, zważywszy ich wysokość i ponadprzeciętny status materialny skarżącego, nie wynikło zapewne z konieczności zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych. Niezależnie od tego, należy sądzić, iż czynniki kształtujące ów status umożliwiają wygospodarowanie również i środków, które wystarczyłyby na pokrycie kosztów sądowych (także w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 131/10). Wskazać trzeba, iż sposób, w jaki właściciel wykorzystuje swój majątek, nie może mieć wpływu na ocenę, czy posiada on dostateczne środki na uiszczenie wpisu. Istotne jest bowiem, że posiadany majątek może służyć również jako zabezpieczenie pożyczki, czy kredytu, jeśli właścicielowi, który jest zobowiązany do poniesienia określonych wydatków, brakuje bieżących środków finansowych (tak Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w postanowieniu z 4 stycznia 2010 r., sygn. akt I OZ 1161/09, publ. w Internecie na w/w stronie).
Uznając zatem, iż skarżący nie wykazał zasadności przyznania mu prawa pomocy, orzeczono jak w sentencji - czyniąc to w oparciu o art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., powierzający referendarzowi sądowemu wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień co do przyznania lub odmowy przyznania prawa pomocy.