Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2010 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku A.F. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi A.F. na uchwałę Rady Gminy z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie przyjęcia przez gminę obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych stałych postanawia odmówić przyznania prawa pomocy.
A.F. po odrzuceniu jego skargi złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata, w uzasadnieniu którego stwierdził, iż nie stać go z żoną na opłacenie wydatków w tym zakresie, bowiem oboje są na emeryturze. Oświadczył, iż dwuosobowe gospodarstwo domowe uzyskuje z tego tytułu dochód w wysokości 2776,24 zł netto miesięcznie (w załączeniu odcinki przekazów pocztowych - k. 31 akt), a posiadany przez nich majątek składa się z mieszkania (48 m2), dwóch działek rekreacyjnych nad jeziorem "[...]" (każda o pow. 200 m2), domku letniskowego (20 m2) na jednej z nich oraz 10-letniego samochodu "[...]". Nadmienił, iż córka (l. "[...]") pracuje po studiach w "[...]", wynajmuje stancję, mało zarabia i muszą jej pomóc co miesiąc. Ponadto pozostają comiesięczne opłaty za czynsz, energię elektryczną, podatki od nieruchomości - ok. 1400 zł (wg. załączonego do skargi pisma "[...]", opłaty za użytkowanie mieszkania wynoszą 395,36 zł - k. 7 akt; w ich skład nie wchodzi koszt indywidualnego zużycia prądu).
Prawną podstawę negatywnego rozpatrzenia wniosku stanowi art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.; w skrócie: p.p.s.a.). Stanowi on, iż przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym (obejmującym, zgodnie z art. 245 § 2 p.p.s.a., zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika) - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym (obejmującym, zgodnie z art. 245 § 3 p.p.s.a., zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmującym tylko ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika) - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Wskazany przepis stanowi odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Instytucja prawa pomocy ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym (tak Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w postanowieniu z dnia 19 października 2010 r., sygn. akt II FZ 537/10, publ. w Internecie - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Zdaniem referendarza, dane przedstawione przez skarżącego nie przekonują, by znajdował się on w szczególnej sytuacji.
Należy zwrócić uwagę, iż rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy bierze się pod uwagę nie tylko aktualną sytuacją dochodową wnioskodawcy, lecz również jego stan majątkowy. Pojęcie to oznacza nie tylko zasób gotówki, lecz również środki ulokowane w majątku ruchomym i nieruchomym.
Skarżący oraz jego żona, prócz tego, że uzyskują comiesięczne wpływy w wysokości 2776,24 zł, dysponują nie tylko mieszkaniem i samochodem, ale także dwiema nieruchomościami rekreacyjnymi, w tym jedną zabudowaną.
Oczywiście trudno wymagać, by skarżący zdążył pozyskać środki na pokrycie kosztów postępowania (także w sprawach o sygn. akt: II SA/Ol 852/10, II SA/Ol 854/10 i II SA/Ol 855/10) ze sprzedaży któregoś ze składników majątkowych niesłużących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, jednak mając w zanadrzu taką możliwość może w tym celu bez obaw posiłkować się kredytem lub pożyczką.
Przyznanie prawa pomocy w takiej sytuacji stanowiłoby jego nadużycie, gdyż celem tej instytucji jest zapewnie prawa dostępu do sądu, a nie ochrona majątku wnioskodawcy.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji w oparciu o art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., powierzający referendarzowi sądowemu wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień co do przyznania lub odmowy przyznania prawa pomocy.